بیماری های برنج (2)

سیاهک دروغی برنج (False Smut)

قارچ Villosiclava virens عامل بیماری سیاهک دروغی (سیاهک سبز) برنج است که این قارچ قابلیت آلوده سازی گیاه در تمام مراحل رشد را دارد ولی تنها علائم آن در زمان گلدهی و یا زمان پر شدن دانه قابل رویت است. شرایط محیطی، نقش تعیین کننده ای در این بیماری دارد، به نحوی که رطوبت نسبی بالا (بالاتر از 90 درصد)، بارش های مکرر و محدوده دمایی 25 تا 35 درجه سانتیگراد، شرایط بهینه را برای پیشرفت این بیماری فراهم می کنند. همچنین ازت زیاد در خاک، شرایط را برای این بیماری مساعد می کند. مزارعی که زودتر نشا می شوند نسبت به مزارعی که دیرتر نشا می شوند، مشکلات کمتری با بیماری سیاهک دروغی برنج دارند. در بدترین حالت ممکن، میزان خسارت این بیماری به محصول برنج به 25 درصد می رسد. اما میزان خسارت در هندوستان تا 75 درصد هم گزارش شده است.

کنترل ارگانیک

قرار دادن بذرهای برنج تحت دمای 52 درجه سانتیگراد به مدت 10 دقیقه، روشی موثر برای کاهش وقوع این بیماری می باشد. سمپاشی حفاظتی با استفاده از قارچکش های مسی مانند اکسی کلرورمس 35% (کوپراویت) به میزان 3 در هزار در زمان ظهور خوشه ها نیز توصیه می شود. به محض مشاهده اولین علائم بیماری، سمپاشی با ترکیبات مسی موجب کاهش بیماری می گردد.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. سمپاشی در مرحله 50 درصد تا آغاز خوشه دهی به صورت پیشگیرانه با قارچکش کاربوکسین تیرام 75% (ویتاواکس تیرام) به میزان یک در هزار می تواند در کنترل این بیماری موثر باشد.

اقدامات پیشگیری برای جلوگیری از بیماری

بیماری لکه قهوه ای برنج (Brown Spot of Rice)

قارچ Cochliobolus miyabeanus دلیل بیماری لکه قهوه ای برنج می باشد. این قارچ می تواند بیش از چهار سال در بذر زنده بماند و از طریق هاگ های موجود در هوا به گیاهان سالم انتقال پیدا کند. بقایای گیاهی آلوده در مزرعه و علف های هرز از دیگر روش های رایج انتشار بیماری است. لکه قهوه ای برنج می تواند در تمام مراحل رشدی گیاه ایجاد شود، اما از مرحله پنجه زنی تا رسیدن دانه، گیاه به این بیماری بسیار حساس می باشد. این بیماری اغلب در مزارعی که سوء مدیریت خاک برای ریز مغذی ها وجود دارد شایع می باشد. با استفاده از کودهای حاوی سیلیس این بیماری به شکل قابل توجهی کنترل می شود. استفاده از مخلوط کود گاوی و کودهای شیمیایی نیز تا حدودی از شدت آن می کاهد. رطوبت زیاد 86 تا 100 درصد، در معرض قرار گرفتن برگ به مدت طولانی با رطوبت و دمای بالا (16 تا 36 درجه سانتی گراد) برای رشد این قارچ بسیار مطلوب است.

کنترل ارگانیک

ضدعفونی بذر از طریق قرار دادن بذرها در آب گرم با دمای 53 تا 54 درجه سانتیگراد به مدت 10 تا 12 دقیقه توصیه می شود. برای اثر بخشی بیشتر، می توان بذرها را به مدت 8 ساعت در آب سرد قبل از قرار دادن آنها در آب گرم قرار داد. نتایج تحقیقات نشان داده که جدایه های غیر بیماری زا از گونه های آلترناریا وجود دارند که می توانند به عنوان آنتاگونیست های بالقوه برای کنترل بیماری لکه قهوه ای برنج معرفی گردند.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. بهترین راه کنترل این بیماری ضدعفونی بذور با قارچکش کاربوکسین تیرام 75 % به میزان 2 در هزار به مدت 24 ساعت می باشد.

اقدامات پیشگیری لازم برای جلوگیری از بیماری

 

پوسیدگی طوقه برنج (Bakanae and Foot Rot)

قارچ فوزاریوم عامل بیماری پوسیدگی طوقه برنج است که از طریق بذر از سالی به سال دیگر منتقل می شود، اما در صورت وجود بیمارگر در بقایای گیاهی یا خاک نیز ممکن است بیماری رخ دهد. این بیماری از طریق باد یا آبی که حاوی اسپورهای قارچ می باشد از گیاهی به گیاه دیگر منتقل می شود. همچنین این بیماری می تواند از طریق عملیات مزرعه ای پخش شود مانند برداشت گیاهان آلوده که اسپورهای قارچ از گیاهان آلوده به دانه های سالم انتقال می یابد. نشاهای حاصل از خزانه های شدیدا آلوده که ظاهرا سالم به نظر می رسند، بیماری را به مزرعه منتقل می کنند.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

ضدعفونی بذرها قبل از کاشت با سموم قارچکش کاربوکسین تیرام 75%، تیوفانات متیل تیرام 80%، تری فلومیزول 15%، فلودیوکسونیل 2.5% و یا اکسید مس 75% می تواند در پیشگیری از بیماری نقش موثری داشته باشد. بذر به مدت 24 ساعت در محلول سمی خیسانده و سپس برای جوانه زدن در گرمخانه نگهداری شود. تیوفانات متیل تیرام، تری فلومیزول و فلودیوکسونیل منحصرا جهت کاربرد در شمال کشور می باشد.

اقدامات پیشگیری لازم برای جلوگیری از بیماری

 

پوسیدگی غلاف برنج (Sheath Rot of Rice)

پوسیدگی غلاف برنج یک بیماری بذرزاد بوده و در اثر عوامل مختلف قارچی، باکتریایی و نیز تعامل بین ارگانیسم های مختلف بوجود می آید. مهم ترین عامل این بیماری در جهان قارچ Sarocladium oryzae  می باشد، اما گونه های قارچی دیگری هم در ایجاد این بیماری دخیل هستند، ازجمله:   Fuasarium spp.، Bipolaris spp.، Alternaria padwickii، Cuvularia spp. Pseudomonas spp قارچ در بقایای گیاهی برنج بقا داشته و سبب بروز آلودگی در فصل زراعی می شود. با افزایش تراکم کاشت، شدت بیماری افزایش می یابد. بروز بیماری در کشت های متراکم و گیاهان دارای زخم و آسیب دیدگی و یا خسارت ناشی از حمله حشرات بیشتر می باشد. کاربرد کودهای پتاسیم، سولفات کلسیم و سولفات روی در مرحله پنجه دهی سبب تقویت ساقه و برگ ها شده و از خسارت شدید پیشگیری می کند. دمای 20 تا 28 درجه سانتیگراد و هوای مرطوب برای رشد و توسعه قارچ مطلوب می باشد.

کنترل ارگانیک

باکتری های جنس ریزوباکتریوم، سودوموناس فلوئورسنت برای قارچ عامل پوسیدگی غلاف برنج سمی می باشند و سبب کاهش شدت بیماری و افزایش محصول می شوند. گونه Bipolaris zeicola یکی دیگر از آنتاگونیست ها در کنترل بیماری پوسیدگی غلاف می باشد که بطور کامل از رشد میسلیوم این قارچ ممانعت می کند. خاصیت ضدقارچی عصاره استخراج شده از گل ها و برگ های گیاه گل جعفری نیز سبب کنترل 100 درصدی میسلیوم های قارچ پوسیدگی غلاف برنج می شود.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. ضدعفونی بذرها با قارچکش کاربوکسین تیرام 75 % به میزان 2 در هزار در پیشگیری از بیماری موثر است. همچنین برای مبارزه با بیماری پوسیدگی غلاف برنج سمپاشی مزرعه با قارچکش پروپیکونازول 25 % به میزان یک در هزار و یا کاربندازیم 50-60% به میزان 2.5 در هزار در زمان خروج خوشه ها از غلاف توصیه می گردد.

اقدامات پیشگیری لازم برای جلوگیری از بیماری