بیماری های یونجه (قسمت اول)

بیماری جارویی یونجه               

نام بیماری: جارویی یونجه

نام انگلیسی: Alfalfa Witches Broom

نام علمی: Phytoplasm

به طور خلاصه

علایم

از نشانه های بیماری جادویی یونجه می تواند به کوتولگی شدید، جارویی شدن بوته ها که در اثر پیدایش شمار زیادی ساقه های کوتاه و باریک از محل طوقه به وجود می آید اشاره کرد. همچنین رشد جوانه های جانبی ساقه، کوچک ماندن، گرد شدن و چروکیدگی برگچه ها، زردی بوته و تغییرات ناهنجار در گل ها که شامل سبز شدن گلبرگ ها، برگسانی شدن گل ها و ناباروری که در نهایت مرگ بوته ها را همراه دارد، از جمله نشانه های دیگر این بیماری می باشد. در مواردی که گلدهی پس از آلودگی بوته ها رخ می دهد، گل های جدید رشد عادی نداشته و دچار حالت های ناهنجار یاد شده در بالا می شوند.

علت ها

عامل بیماری جارویی یونجه نوعی فیتوپلاسما می باشد که بوسیله زنجرک Orosius albicinctus منتقل می شود و انتقال مکانیکی از طریق آب، خاک و ادوات کشاورزی در این مورد وجود ندارد. این بیماری یکی از بیماری های مهم در مناطق گرمسیری است که تعداد چین های برداشتی را به شدت محدود و محصول را دچار افت شدید می کند.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای کنترل مستقیم این بیماری گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. برای کنترل این بیماری، بایستی جمعیت آفت زنجرک را که عامل انتقال بیماری می باشد کنترل کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

بیماری زنگ یونجه

نام بیماری: زنگ یونجه

نام انگلیسی: Alfalfa Rust

نام علمی: Uromyces striatus

به طور خلاصه

علائم

از نشانه های بیماری زنگ یونجه، وجود جوش های اوردیوم به رنگ قرمز قهوه ای و به شکل گرد می باشد که در سطح زیرین برگ، دمبرگ و ساقه دیده می شود. هنگامی که شمار جوش های زنگ زیاد باشد باعث پاره پاره شدن برگ ها و ریزش نابهنگام آنها می شود و همچنین ساقه های یونجه در زمانی که برداشت به تاخیر می افتد به شدت مورد تهاجم قرار می گیرد.

علت ها

عامل بیماری زنگ یونجه، قارچ Uromyces sriatus است. زنگ یونجه، یکی از بیماری های مهم یونجه به شمار می رود که در مناطق گرم ومرطوب، آسیب و زیان قابل توجهی به محصول می زند. آسیب و زیان این بیماری بویژه در یونجه زارهای تولید بذر بیشتر به چشم می خورد. عوامل محیطی مانند دما، خیسی برگ، رطوبت نسبی هوا و نور شرایط حیاتی برای آلودگی به زنگ و شیوع این بیماری در یونجه هستند. دما و خیسی برگ بر آلودگی اولیه پاتوژن، دوره کمون آن و میزان ظهور جوش ها روی برگ های یونجه تاثیر می گذراند. دمای بین 21 تا 29 درجه سانتیگراد و رطوبت بالا شرایط مناسبی را برای قارچ زنگ فراهم می کند. بادهای روزانه به انتقال اسپورهای این قارچ کمک می کند. قارچ عامل بیماری تنها می تواند بر روی گیاهان زنده رشد کند. میزبان واسط این قارچ، گیاه فرفیون می باشد که مرحله Aecia  بر روی برگها و ساقه های آن توسعه یافته، ممکن است موجب مرگ جوانه های ساقه شود.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. تاکنون قارچکش مناسب برای کنترل این بیماری توسط سازمان حفظ نباتات مورد تایید قرار نگرفته است.

اقدامات پیشگیرانه

 

بیماری سرخورطومی برگ یونجه

نام بیماری: سرخورطومی برگ یونجه

نام انگلیسی: Alfalfa Weevil

نام علمی:  Hypera postica

به طور خلاصه

علائم

آسیب و زیان اصلی آفت سرخورطومی برگ یونجه ناشی از تغذیه لاروهای آن از شاخ و برگ های یونجه می باشد. لارو سرخورطومی در آغاز از غنچه های انتهایی و با گذشت زمان و بزرگتر شدن آنها، از برگچه ها تغذیه می کند. در صورتی که روند تغذیه با شدت بالایی ادامه یابد، بوته ها به طور کامل بدون برگ خواهند شد. آسیب سرخورطومی برگ یونجه در فصل بهار و در یک مدت 4 تا 6 هفته ای رخ می دهد که این بازه زمانی همزمان با چین اول خواهد بود. حشره بالغ پس از ظهور برای مدت کوتاهی از سطح پوست ساقه های یونجه تغذیه کرده و این قسمت از ساقه ها را در جهت طولی دچار سایش می کند.

علت ها

حشرات بالغ سرخورطومی برگ یونجه به رنگ قهوه ای تا خاکستری تیره بوده و در حدود 50 میلیمتر طول دارد. سرخورطومی پونجه بر پایه شرایط اقلیمی محل رشد، به دو صورت تخم و حشره کامل زمستان گذرانی می کند، در مناطق سردسیری حشره بالغ در اواخر زمستان از خواب زمستانی بیرون آمده و وارد یونجه زارها می شود. حشره ماده بالغ آغاز به تخم ریزی در درون ساقه های یونجه می کند. این تخم ها زرد رنگ بوده و پس از رشد جنین و به هنگام تفریخ به رنگ تیره در می آیند. تخم ها به طور معمول در اواخر زمستان یا اوایل بهار تبدیل به لارو می شوند، ولی در مناطق گرمسیری این تخم ها در اواخر زمستان به لارو تبدیل می شوند. لاروها سبز کمرنگ بوده و یک خط سفید نازک در وسط سطح پشتی آنها وجود دارد. سر لاروها سیاه رنگ است. لارو سرخرطومی دارای چهار سن لاروی است و در کل سه بار پوست اندازی می کند. در مناطق سرد، این آفت دارای یک نسل در سال بوده، ولی در مناطق گرمسیر تا سه نسل در سال می تواند تولید کند.

کنترل ارگانیک

سرخورطومی برگ یونجه تعداد زیادی دشمنان طبیعی دارد که به صورت شکارگری و انگل واره ای در کاهش جمعیت آفت نقش بسیار مهم بویژه اواخر فصل بهار و در طول فصل تابستان دارند. از مهم ترین شکارگرهای لارو سرخورطومی برگ یونجه، کفشدوزک هفت نقطه ای است. در این میان زنبورهای جنس Bathyplectes، لاروهای سرخرطومی را پارازيته می كند. در كشور ما دو گونه از اين زنبورها به نام های B. curculionis و B. annurus در بيشتر مناطق كشت يونجه فعاليت می كنند. البته اين زنبورها يک نسلی بوده و مدت فعاليت محدودی دارند. زنبورهای جنس Pattasson از خانواده Mimaridae نيز از ديگر حشرات مفيد بوده كه تخم های سرخرطومی را پارازيته می كند. همچنين زنبورهای جنس Dibracoides از خانواده Pteromolidae شفيره ها را مورد حمله قرار می دهد. زنبور leucarthros Necremnus از خانواده Eulophidae نيز يكی ديگر از انگل های شفيره سرخرطومی يونجه است.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. در صورتی که زمستان گذرانی آفت به صورت تخم باشد، تفریخ تخم ها زودتر و در نتیجه مبارزه شیمیایی بایستی زودتر انجام شود. بهترین زمان مبارزه شیمیایی با این آفت در زمان تفریخ 50 درصد از تخم ها است، زیرا آفت در بیشینه شرایط حساسیت خود بوده و از سوی دیگر شکارگرهای آن نیز در کمینه شمار خود هستند. در مناطق گرمسیر این شرایط همزمان با فصل پاییز خواهد بود. و از سوی دیگر شکارگرهای آن نیز در کمینه شمار خود هستند. در مناطق گرمسیر این شرایط همزمان با فصل پاییز خواهد بود. برای کنترل شیمیایی سرخورطومی برگ یونجه سموم فوزالن 35%، مالاتیون 57%، فن والریت 20% و فیپرونیل 80% قابل توصیه می باشند. در صورتی که علوفه تولیدی به صورت تازه به مصرف دام ها برسد، بایستی از مالاتیون استفاده شود. در کل رعایت دوره دوام و اثر کشندگی 15 روزه برای سموم ذکر شده ضروری است.

اقدامات پیشگیرانه

 

سرخورطومی ریشه یونجه

نام بیماری: سرخورطومی ریشه یونجه

نام انگلیسی: Alfalfa Root Weevil

نام علمی: Sitona

به طور خلاصه

علائم

هر دو مرحله حشره بالغ و لارو آفت سرخرطومی ریشه از یونجه تغذیه می کند. حشرات بالغ تنها از قسمت های هوایی بویژه برگ های جوان تغذیه کرده و لاروها روی قسمتهای مختلف ریشه زندگی می کنند. نشانه های تغذیه حشرات کامل سرخورطومی ریشه یونجه و سرخورطومی برگ یونجه از دور به هم همانندی دارند. لاروها از اواخر سن اول به بعد به طور مستقیم از ریشه تغذیه می کنند، بدین ترتیب که در آغاز از قسمت های سطحی ریشه و هنگامی که به سن سوم وچهارم رسیدند از همه قسمت های آن تغذیه کرده و تولید حفره یا دالان هایی در ریشه می کنند و در صورت زیاد بودن تعداد لاروهاه در روی یک ریشه، قسمت های درونی ریشه حالت پوسیده به خود گرفته و از بین می رود.

علت ها

سرخورطومی ریشه یونجه شامل گونه های مختلف از جنس Sitona است. گونه های غالب این آفت در ایران شامل S. Puncticticollis و S. Callosaus می باشند. حشره بالغ دارای بدنی بیضی شکل و کشیده به رنگ قهوه ای تا خاکستری تیره است. بالپوش ها کشیده و موازی بوده و سطح آنها را فلس های براق نقره ای تا قهوه ای رنگ پوشانده اند. تخم ها بیضی شکل بوده و در آغاز رنگ زرد لیمویی دارند که رفته رفته تغییر رنگ داده و تیره تر می شوند. لارو همه گونه های این آفت همانندی کاملی با هم دارند و دارای 4 سن لاروی به رنگ سفید هستند. بدن لارو به صورت چین خورده بوده که این حالت باعث ایجاد خمیدگی بدن لارو به سمت شکمی می شود. سرخورطومی ریشه یونجه زمستان را به صورت حشره کامل در شکاف های زمین یا به صورت لاروهای سنین مختلف در درون خاک سپری می کنند. اوایل بهار حشرات کامل فعال شده، جفت گیری کرده، اطراف طوقه و یا درون خاک آغاز به تخم ریزی می کنند. در شرایط مساعد دوره رشد تخم 7 تا 10 روز بوده و لاروها پس از بیرون آمدن از تخم به طرف ریشه ها حرکت می کنند. سرخورطومی ریشه یونجه به طور معمول یونجه زارهای پیرتر را مورد حمله قرار می دهد. با این وجود تنها حشره کامل این آفت می تواند به صورت اقتصادی ایجاد آسیب و زیان کند و حالت لاروی آن نیازی به کنترل ندارد. این آفت می تواند سالیانه تا سه نسل ایجاد کند.

کنترل ارگانیک

زنبور Microctonus aethiopoides به عنوان یک عامل کنترل زیستی برای سرخورطومی بالغ ریشه یونجه، می تواند ماده ای بارور را بکشد یا حداقل کاهش دهد.

کنترل شیمایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. کنترل شیمایی تنها در مرحله زیان اقتصادی قابل توصیه است. از آنجاکه سرخورطومی ریشه یونجه در شرایط مساعد تا سه نسل در سال تولید کرده و آسیب و زیان رسانی آن توسط حشره کامل می باشد، لذا مبارزه باید بی درنگ پس از ظهور حشره کامل هر نسل انجام شده و برای این امر، آفتکش های دیازینون 10% به میزان یک در هزار یا دیازینون 60% به میزان یک در هزار قابل توصیه است.

اقدامات پیشگیرانه

رعایت تناوب در کاشت یونجه زار و خودداری از کاشت پشت سرهم یونجه یا شبدر