بیماری گندم بخش 1

 

بیماری زنگ قهوه ای گندم

 

نام بیماری: زنگ قهوه ای گندم

نام انگلیسی:Browm Rust of Wheat

نام علمی: Puccinia triticina

به طور خلاصه

علائم

زنگ قهوه ای شایع ترین بیماری زنگ گندم است. علائم به حساسیت گیاه بستگی دارد. مشخصه آن، تعداد زیاد جوش های کوچک قرمز مایل به نارنجی تا قهوه ای است که روی هر دو سطح برگ، غلاف برگ و پوسته دانه ها پراکنده شده اند. قطر این جوش ها تا 1.5 میلیمتر بوده و کمی برجسته و به شکل گرد تا مستطیلی هستند. در گیاهان آسیب پذیر، جوش های ثانویه کوچک و یک هاله سبز یا زرد کم رنگ می تواند در اطراف جوش های اولیه ظاهر شود. با گذشت زمان، رنگ جوش ها به قهوه ای تیره یا سیاه تبدیل می شود. در گونه های گندم مقاوم تر، جوش های نارنجی معمولا کوچکتر است و ممکن است با نواحی کلروتیک یا نکروزه احاطه شود. آلودگی باعث آسیب به بافت های گیاهی، از دست دادن آب و کاهش باروری گیاه می شود. این علائم که به کاهش تشکیل ساختار گل و چروکیدگی دانه اضافه می شود، عملکرد را کاهش می دهد.

علت ها

بیماری زنگ قهوه ای گندم توسط قارچ Puccinia triticina ایجاد شده که یک انگل اجباری بافت های گیاهی می باشد. این قارچ برای تمیل چرخه زندگی خود به گیاهان زنده گندم یا میزبان های جایگزین نیاز دارد. اسپورها توسط جریان هوا تا صدها کیلومتر از منبع خود پراکنده می شوند. فرآیند جوانه زنی به رطوبت بالا یا وجود طولانی مدت رطوبت بر روی برگ و دمای بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد، نیاز دارد. در این شرایط جوانه زنی اسپورها می تواند در عرض 30 دقیقه از اولین تماس آنها با برگ صورت گیرد. مصرف زیاد کود نیتروژن شرایط مناسبی را برای این بیماری فراهم می کند. قارچ از طریق منافذ طبیعی روی برگ ها یا غلاف وارد گیاه می شود. قارچ ها بسته به شرایط مزرعه می توانند چرخه زندگی خود را در 7 تا 8 روز کامل کنند. این عامل بیماری زا میزبان های جایگزین متنوعی در خانواده غلات دارد.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. به محض مشاهده علائم بیماری زنگ قهوه ای گندم می توان از قارچکش های سایپروکونازول 10%، تبوکونازول 25%، فلوتریافول 12.5%، پروپیک.نازول 25%، سایپروکونازول + پروپیکونازول 33%، سایپروکونازول + پروپیکونازول 33% (آرتیا)، فلوزیلازول + کاربندازیم 37.5% (آلرت)، اسپيروكسامين + تبوكونازول + ترياديمنول 46% (فالکن)، آزوکسی استروبین + سایپروکونازول 28% (آميستار اكسترا)، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل 49.7% (رکس دو)، پروپيكونازول + فلوكساپيروكساد + پيراكلواستروبين 35.5% (اینوور) و تبوکونازول 40% (تاید تبو) استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

بیماری زنگ قهوه ای ساقه گندم

نام بیماری: زنگ قهوه ای ساقه گندم

نام انگلیسی: Wheat Brown Rus-Wheat Stem Rust

نام علمی: Puccinia triticina-Puccinia graminis

به طور خلاصه

علائم

زنگ قهوه ای و زنگ ساقه گندم از مهم ترین و شایع ترین بیماری های گندم هستند و به علت شباهت زیاد، به راحتی از یکدیگر قابل تشخیص نیستند. علایم این بیماری بر روی دو سطح برگ ها به ویژه برگ پرچم و غلاف برگ به شکل جوش های ریز و نارنجی مایل به قرمز تا قهوه ای می باشد. قطر جوش ها تا 1.5 میلیمتر، برجسته به شکل گرد تا کشیده می باشد. در ارقام حساس، جوش های ثانویه ریز با حاشیه سبز کم رنگ یا زرد در اطراف جوش های اولیه ظاهر می شود که در نهایت به رنگ قهوه ای تیره یا سیاه تبدیل می شوند. در ارقام مقاوم گندم، جوش های نارنجی معمولا کوچکتر می باشند و ممکن است توسط نواحی زرد یا قهوه ای احاطه شوند. این بیماری باعث آسیب به بافت های گیاه، کاهش آب گیاه، ایجاد بذور کوچک و چروکیده و در نهایت کاهش عملکرد گیاه می شود.

در زنگ ساقه اولین علائم 7 تا 15 روز پس از آلودگی مشاهده می شود. جوش های قهوه ای مایل به قرمز، بیضی شکل و کشیده بر روی ساقه ها، غلاف برگ ها و برگ ها دیده می شود. بیشترین آلودگی بر روی ساقه ها و غلاف برگ ها رخ می دهد. در صورت آلودگی شدید، ساقه ها ضعیف شده و گیاهان در اثر وزش باد شدید و باران خم می شوند. این قارچ مانع انتقال آب و مواد مغذی در گیاه می شود و در نتیجه باعث کاهش بنیه گیاه و کاهش انتقال مواد مغذی به دانه می شود. دانه ها چروکیده و در نتیجه عملکرد گیاه کاهش می یابد.

علت ها

عامل بیماری زنگ قهوه ای قارچ Puccinia triticina و عامل بیماری زنگ ساقه گندم قارچ Pucinia graminis می باشد. این قارچ ها انگل اجباری هستند که برای تکمیل چرخه زندگی خود به گیاهان زنده گندم یا میزبان های جایگزین نیاز دارند. اسپورها توسط جریان هوا تا صدها کیلومتر از منبع اولیه خود پراکنده می شوند. ماشین آلات و وسایل نقلیه، ابراز، لباس و کفش نیز باعث پراکندگی اسپورها می شوند. جوانه زنی اسپورها به رطوبت زیاد یا رطوبت برگ و دمای بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد نیاز دارد. میزان بالای ازت یا کودهای نیتروژنه برای رشد این قارچ ها مطلوب است. این عوامل بیماری زا از طریق منافذ طبیعی روی برگ ها یا غلاف ها وارد گیاه می شوند. عوامل بیماری زنگ قهوه ای و زنگ ساقه میزبان های مختلفی در خانواده غلات دارند.

کنترل ارگانیک

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. به محض مشاهده علائم بیماری زنگ قهوه ای گندم می توان از قارچکش های سایپروکونازول 10% (آلتو)، تبوکونازول 25% (فولیکور)، فلوتریافول 12.5% (ایمپکت)، پروپیکونازول 25% (تیلت)، سایپروکونازول + پروپیکونازول 33% (آرتیا)، فلوزیلازول + کاربندازیم 37.5% (آلرت)، اسپيروكسامين + تبوكونازول + ترياديمنول 46% (فالکن)، آزوکسی استروبین + سایپروکونازول 28% (آميستار اكسترا)، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل 49.7% (رکس دو)، پروپيكونازول + فلوكساپيروكساد + پيراكلواستروبين 35.5% (اینوور) و تبوکونازول 40% (تاید تبو) استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

بیماری سن گندم

نام بیماری: سن گندم

نام انگلیسی: Sunn Pest

نام علمی: Eurygaster integriceps

به طور خلاصه

علائم

سن گندم به دو روش کمی و کیفی خسارت وارد می کند. خسارت کمی توسط سن مادر اتفاق می افتد. سن مادر در بیشتر مواقع در زمان پنجه زنی وارد مزرعه می شود و با تغذیه از شیره ساقه وبرگها و جوانه های مرکزی باعث ضعف بوته، پیچش، زردی و خشک شدن برگ و پژمردگی بوته می شود. همچنین تغذیه سن از خوشه های نورس باعث سفید شدن خوشه از محل نیش حشره تا انتهای آن می گردد. خسارت کیفی عمدتا توسط پوره های سنین مختلف و حشرات کامل نسل جدید ایجاد شده و باعث لاغری و چروکیدگی و کاهش میزان گلوتن دانه ها می شود. در محل نیش حشره روی دانه یک نقطه کوچک سیاه با هاله ای روشن به دور آن دیده می شود.

علت ها

سن گندم Eurygaster integriceps  به صورت حشره کامل زمستان گذرانی می کند. زمستان گذرانی معمولا در ارتفاعات زیر بوته های گیاههان مختلف و بویژه گونه های مختلف گون و درمنه انجام می شود. مهاجرت سن های زمستان گذران به مزارع اواخر زمستان یا اوایل بهار بسته به شرایط آب وهوایی مناطق مختلف صورت می گیرد. سن مادر پس از جفتگیری به صورت دسته ای روی برگ، خوشه و حتی روی کلوخه ها تخمگذاری می کند. تغذیه از سن دوم پورگی شروع می شود و با افزایش سن پورگی به میزان تغذیه افزوده می شود. سن گندم می تواند مراحل رشدی خود را با فنولوژی گیاه میزبان تطبیق دهد، به طوری که در زمان برداشت محصول تغذیه آن کامل شده و سن ها با ذخیره کافی به پناهگاه تابستانه مهاجرت می کنند. سن گندم سرتاسر تابستان، پاییز و زمستان را در پناهگاه ههای تابستانه و زمستانه سپری می کند. سن گندم مهم ترین آفت مزارع جو بوده و علاوه بر جو از ارقام مختلف گندم، چاودار، یولاف و همچنین علف های هرز تیره پوآسه تغذیه می کند.

کنترل ارگانیک

زنبورهای پارازیتوئید تخم سن، مگس های خانواده Tachinidae پارازیتوئید سن گندم و قارچ بیماری زا Beauvreria bassiana در کنترل بیولوژیکی سن گندم موثر هستند.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. برای کنترل شیمیایی سن گندم می توان از حشره کش های فنیتروتیون 50%، تری کلروفن 80%، دلتامترین 2.5% امولسیون، دلتامترین 2.5%، دلتامترین 2.5% به صورت قرص، دلتامترین 10%/، دلتامترین 5%، لامبداسای هالوترین 10%، لامبداسای هالوترین 5% و یا لامبداسای هالوترین 4.9% استفاده کرد. مبارزه شیمیایی در دو مرحله سن مادر و پورگی صورت می گیرد. مبارزه با سن مادر در زمان ریزش و استقرار سن مادر در مزارع گندم و جو و رسیدن به نرم مبارزه و قبل از تخمریزی می باشد و مبارزه با پوره ها نیز در زمان رسیدن به نرم مبارزه و در مرحله سنین دوم و سوم می باشد.

اقدامات پیشگیرانه