نام بیماری: پوسیدگی فوزاریومی ذرت
نام انگلیسی: Fusarium Ear Rot
نام علمی: Fusarium verticillioides
به طور خلاصه
- پوشش کپکی سفید و صورتی رنگ بر روی دانه ها
- رگه های قهوه ای مایل به زرد با الگوی شعاعی
- ذرت پژمرده ودانه ها پوسیده می شوند
- دانه ها غیر قابل خوردن می شوند.
علائم
علائم بیماری پوسیدگی فوزاریومی ذرت بسته به نوع رقم ذرت، شرایط محیطی و شدت بیماری متفاوت می باشد. بیماری معمولا در اواخر فصل توسعه می یابد. این بیماری معمولا در اواخر فصل و در زمان پر شدن دانه ها، گیاه را آلوده می کند. دانه های آلوده به کپک سفید صورتی معمولا در کنار دانه های سالم در ذرت قرار می گیرند. دانه ها تغییر رنگ داده و ممکن است برنزه یا قهوه ای شوند. اگر شرایط برای رشد قارچ ها فراهم باشد، ممکن است کل ذرت توسط قارچ آلوده شود. در این حالت بلال بطور کامل پژمرده خواهد شد و کاهش شدید در عملکرد رخ می دهد. قارچ عامل بیماری با تولید یکسری سموم موجب غیر قابل خوردن و سمی شدن آن ها می شود.
علت ها
این بیماری عمدتا توسط قارچ Fusarium verticillioides ایجاد می شود، ولی سایر گونه های قارچ فوزاریوم نیز می توانند علائم مشابه را بوجود آورند. این قارچ بر روی بذر، بقایای گیاهی و یا میزبان های ثانویه نظیر گیاهان علفی بقا می یابد. اسپورهای قارچ عمدتا توسط باد منتشر شده و از طریق زخم های ایجاد شده توسط بارش تگرگ و عملیات کشاورزی، تغذیه حشرات و پرندگان به درون ذرت نفوذ می کنند. قارچ بتدریج جوانه زنی و رشد کرده و دانه ها را از نقاط ورودی آلوده می سازد. البته گاهی اوقات شروع آلودگی از طریق ریشه ها و سپس حرکت سیستمیک بیماری به اندام های بالاتر گیاه نیز سرایت می کند. گیاهان معملا در شرایط محیطی متنوعی به این بیماری دچار می شوند. اما این بیماری در شرایط آب و هوای گرم وخشک و در مرحله گلدهی گیاه شدت بسیار بیشتری دارد. این بیماری شایع ترین بیماری کپکی در ذرت می باشد.
کنترل ارگانیک
محلول های حاوی باکتری Pseudomonas fluorescence را می توان برای ضدعفونی بذور استفاده کرد و یا با اسپری کردن آن بر روی گیاه، ظهور بیماری و میزان توکسین را کاهش داد.
کنترل شیمیایی
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. ضدعفونی بذرها با قارچکش های کاربوکسین تیرام 75%، تبوکونازول 6% و یا تیوکونازول 2% در کنترل این بیماری ذرت قابل توصیه می باشد.
اقدامات پیشگیرانه
- استفاده از ارقام مقاوم و یا متحمل
- استفاده از بذر سالم و ضدعفونی شده در کاهش آلودگی موثر است.
- استفاده از واریته های ذرت که به شرایط محیطی منطقه سازگاری دارند.
- مبارزه بموقع و موثر با آفات ذرت بخصوص ساقه خوار اروپایی که شیوع بیشتری دارد.
- تنش خشکی به خصوص پس از ظهور کاکل اهمیت خاص دراد و در شیوع و گسترش بیماری بسیار موثر می باشد. لذا باید با یک برنامه منظم آبیاری، این گونه تنش ها را به حداقل رساند.
- اجتناب از شکسته شدن بذرها در زمان برداشت توسط کمباین
- پرهیز از کشت متراکم
- برداشت ذرت به محض اینکه رطوبت بذر مناسب برداشت می شود، باید صورت گیرد.
- بذور ذرت باید کاملا تمیز و عاری از هر گونه ذرات گیاهی باشد
- از انبار کردن بذرهای کپک زده خودداری شود.
- تمیز کردن انبار و کنترل مناسب شرایط دمایی و رطوبتی انبار قبل از انبار کردن بذور انجام گیرد.
- تاریخ مناسب کشت ذرت در منطقه مشخص گردد.
نام بیماری: سیاهک معمولی ذرت
نام انگلیسی: Common Smut of Maize
نام علمی: Ustilago maydis
به طور خلاصه
- توقف رشد در مرحله گیاهچه ای و عدم تولید گل آذین نر یا بلال
- تشکیل گال پر از دود سیاه روی بلال در گیاهان بالغ تر
- دیده شدن محتویات سیاه پودری با پاره شدن گال
- روی برگ ها، گال ها معمولا کوچک باقی می ماند و بدون پارگی خشک می شوند.
علائم
در بیماری سیاهک معمولی ذرت تمام قسمت های گیاه که فعالانه در حال رشد هستند می توانند به قارچ آلوده شوند. گیاهان در مرحله گیاهچه ای بیشترین حساسیت به آلودگی را دارند که در آن صورت، رشد گیاه متوقف شده و ممکن است گل آذین یا بلال تولید نکند. در گیاهان بالغ تر، عفونت منجر به تشکیل گال می شود. این گال ها در مراحل اولیه تشکیل سفید مایل به سبز هستند و با بزرگ شدن سیاه می شوند. گال ها عمدتا در بلال ها ظاهر می شوند، به نحوی که هر دانه ذرت می تواند یک گال ایجاد کند. با پاره شدن گال ها، محتوای سیاه پودری از آنها خارج می شود. در روی برگ ها، گال ها معمولا کوچک باقی مانده و بدون پارگی خشک می شوند.
علت ها
سیاهک معمولی ذرت توسط قارچ ایجاد می شود که به مدت چند سال می تواند در خاک زنده بماند. اسپورهای این قارچ توسط باد، گرد و غبار و قطرات باران به گیاهان دیگر منتقل می شود. در اثر صدمات ناشی از حشرات، حیوانات، عملیات کشاورزی بد یا تگرگ به گیاه، عامل بیماری به درون گیاه رخنه می کند. انتقال ثانویه مستقیم از گیاهی به گیاه دیگر وجود ندارد. این علائم به ویژه در بافت هایی با پتانسیل رشد زیاد مانند بلال ها یا نقاط انتهایی رشد شدید می باشد. شرایط آب و هوایی که منجر به تولید دانه گرده و گرده افشانی ضعیف می شوند، منجر به انتشار قارچ می شود.
کنترل ارگانیک
تا کنون روش کنترلی بیولوژیک موثر برای کنترل بیماری سیاهک معمولی ذرت گزارش نشده است.
کنترل شیمیایی
کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. سیاهک معمولی ذرت یک بیماری نیست که توسط بذر ایجاد شود، بنابراین ضدعفونی بذرها اثر کنترلی چندانی ندارد. همچنین محلول پاشی قسمت هوایی ذرت با قارچکش های محافظتی نیز تاثیر چندانی ندارد، زیرا آلودگی های هوایی در گیاه توسط اسپوریدی های حاصل می شود که در عمق قسمت های قیف مانند گیاه یا بین غلاف برگی و ساقه قرار دارند و به همین دلیل از دسترس سم دور هستند. به طور کلی تیمار بذر و اسپری کردن قارچکش ها تاثیر چندانی بر روی سیاهک معمولی ذرت ندارد.
اقدامات پیشگیرانه
- استفاده از ارقام مقاوم در صرت وجود
- رعایت فاصله کشت بین گیاهان
- بازدید مزرعه ، جمع آوری و از بین بردن گال های حاوی اسپورهای سیاه قارچ قبل از رها شدن در هوا
- جلوگیری از ایجاد صدمه به گیاه توسط حشرات و آفات
- اجتناب از ایجاد صدمه به گیاه توسط حشرات و آفات
- خسارت ناشی از علفکش ها موجب تشدید آلودگی می شود
- کوددهی متعادل و پرهیز از مصرف بی رویه کودهای ازته
- رعایت تناوب زراعی با گیاهان غیرمیزبان
- حذف بقایای گیاهی پس از برداشت محصول با شخم عمیق
- رعایت بهداشت ابزار و ادوا
نام بیماری: پس مردگی نوک بلال
نام انگلیسی:Tip Dieback
نام علمی: Tip Dieback
به طور خلاصه
- عدم دانه بندی در نوک بلال
علائم
عارضه پس مردگی نوک بلال پس از گرده افشانی ایجاد می شود و باعث عدم دانه بندی در نوک بلال می گردد.
علت ها
علت عارضه پس مردگی نوک بلال به گرده افشانی ضعیف تخمک لقاح یافته، تخمک لقاح نیافته به دلیل عدم خروج تارهای ابریشمی از غلاف بلال و سقط دانه ها در چند هفته پس از گرده افشانی تا شیری شدن دانه بر می گردد. تنش های زنده (کرم ریشه ذرت، سوسک ژاپنی، بیماری های برگی در میان چندین فاکتور دیگر) یا تنش های غیر زنده (گرما، خشکی، کمبود عناصر غذایی بویژه نیتروژن) می توانند باعث عدم هماهنگی بین ظهور گل تاجی و گلدهی با جلوگیری از تخمک های توسعه نیافته یا دیر توسعه یافته و عدم هماهنگی بین ظهور ابریشم و گرده افشانی گردند. همچنین شرایط قبل از گلدهی هم می تواند بر دانه بندی نوک بلال تاثیرگذار باشد. این دانه ها حساسیت بیشتری به تنش های محیطی دارند.
کنترل ارگانیک
تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این عارضه گزارش نشده است.
کنترل شیمیایی
تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاه براساس آزمون خاک و گیاه می تواند در کنترل این عارضه موثر باشد.
اقدامات پیشگیرانه
- رعایت تاریخ مناسب کاشت
- تامین رطوبت مورد نیاز گیاه بویژه در مراحل حساس فنولوژیکی
- مبارزه با آفات و بیماری ها مهم