• کودهای حیوانی

کودهای حیوانی شامل دو بخش جامد و مایع است. نزدیک به نیمی از ازت و پتاسیم و تمام فسفر کودهای یاد شده در قسمت جامد آنها قرار دارد. بنابراین لازم است که در تلنبار کردن این کودها مراقبت های لازم به عمل آید تا از خروج مواد غذایی به صورت شیرابه جلوگیری شود. کودهای حیوانی از نظر ترکیب عناصر پرمصرف و کم مصرف با هم تفاوت هایی دارند. جدول زیر مقادیر متوسط عناصر غذایی را در کودهای مختلف نشان می دهد.

نکته 1) مسئله بسیار مهم و حائز اهمیت در مصرف کودهای حیوانی، اطمینان از پوسیده شدن آنهاست. زیرا کودهای دامی نپوسیده ممکن است حاوی بذور علف های هرز و برخی از عوامل بیماری زای گیاهی بوده و یا بخشی از مواد غذایی آن توسط گیاه قابل جذب نباشد.

نکته 2) پخش یکنواخت کودهای حیوانی در مزرعه، تعداد دفعات مصرف آن ها با توجه به شرایط خاک مزرعه و نوع زراعت، زمان مصرف (پاییز و بهار) و مخلوط کردن آن ها با خاک از جمله نکاتی است که در مصرف این نوع کودها اهمیت زیادی دارد.

• کود سبز

کود سبز اصلاحا به گیاهانی گفته می شود که در مزرعه کاشته شده و پس از رسیدن به مرحله معینی از رشد، با شخم به زمین برگردانده می شوند. مهم ترین تاثیر کود سبز، افزایش مواد آلی خاک به منظور اصلاح خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک است.

معمولا گیاهانی به منظور تولید کود سبز انتخاب و کشت می شوند که سریع الرشد، دارای شاخ و برگ علفی و کم توقع باشند. گیاهان تیره بقولات ( مثل شبدر، باقلاو ...) گیاهان تیره غلات (مانند جو و ارزن) و گیاهان سایر تیره ها (از قبیل منداب و خردل)

از جمله گیاهانی هستند که به تنهایی یا به صورت مخلوط با هم به عنوان کود سبز مورد استفاده قرار می گیرند.

نکته 1) بایستی زمان برگرداندن گیاه به خاک تا کشت بعدی به اندازه ای باشد که گیاه برگردانده شده، بطور کامل پوسیده شود.

نکته 2) خاک رطوبت کافی داشته باشد تا پوسیده شدن گیاه بخوبی و در مدت کمتری انجام شود.

• کمپوست:
• کمپوست ها بقایای تخمیر شده مواد گیاهی و جانوری هستند که به عنوان مواد حاصلخیز کننده به خاک اضافه می شوند. این مواد علاوه بر اصلاح خواص فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک، مقادیر قابل ملاحظه ای عناصر غذایی در اختیار خاک می گذارند. مواد کمپوست ممکن است از بقایای محصولات زراعی، ضایعات و پس مانده واحدهای صنایع غذایی، مواد آلی زباله های شهری، پس مانده واحدهای تولید قارچ و بقایای فضای سبز شهرداری ها بدست آید.

نکته 1) موارد و نحوه مصرف کمپوست مشابه کودهای حیوانی است.

نکته 2) هنگام انتخاب و خرید کمپوست بایستی علاوه بر پوسیدن بودن آن، از سلامت و عاری بودن آن از مواد و عناصر مضر اطمینان حاصل کرد.

• ورمی کمپوست

ورم یک کلمه لاتین به معنای کرم و کمپوست به معنای کود آلی است. در فرایند تولید ورمی کمپوست  از کرم های خاکی و ریز جانداران برای تبدیل ضایعات آلی به ماده ای سیاه رنگ و غنی از مواد غذایی مورد نیاز گیاهان با بوی خاک که ورمی کمپوست نامیده می شود، استفاده می کنند. این مواد هنگام عبور از بدن کرم آغشته به مخاط دستگاه گوارش شده و در نهایت به عنوان یک کود آلی غنی وبسیار مفید برای ساختمان و بهبود عناصر غذایی خاک مورد مصرف واقع می گردد. بنابراین ورمی کمپوست عبارت خواهد بود از فضولات کرم به همراه درصدی از مواد آلی و غذایی بستر و لاشه کرم ها. مهم ترین ویژگی کود ورمی کمپوست داشتن درصد بالای ماده آلی است که می تواند فقر زمین هایی را که در سال های طولانی از کود شیمیایی استفاده کرده است را جبران نماید. کود ورمی کمپوست را می توانید داخل مزرعه تولید کنید.

نکته) برای یادگیری روش تهیه ورمی کمپوست با کارشناسان و مروجین کشاورزی منطقه خود مشورت کنید.

• کودهای زیستی (کودهای بیولوژیک)

کودهای زیستی، کودهایی هستند حاوی باکتری ها یا قارچ های ذره بینی مفید که عناصر مورد نیاز را در داخل خاک در دسترس گیاهان قرار می دهند. امروزه انواعی از کودهای زیستی مفید برای مصرف در کشاورزی ارگانیک وجود دارد که کشاورزان می توانند از آن ها استفاده نمایند. تعدادی از این کودهای زیستی عبارتند از:

باکتری های تثبیت کننده ازت:

این باکتری های خاکزی برروی ریشه بعضی از گیاهان زراعی مستقر شده و نه تنها آسیبی به گیاه وارد نمی کنند، بلکه برای گیاه و خودشان کودسازی می کنند. در حال حاضر این گونه کودها در بازار مصرف وجود دارد.

میکوریزا:

واژه میکوریزا از تلفیق دو کلمه لاتین «میکو» به معنی قارچ و «ریزا» به معنی ریشه بوجود آمده است. میکوریزا نوعی همزیستی است که در طبیعت بین انواعی از قارچ ها و سیستم ریشه ای گیاهان بوجود آمده است و اغلب گیاهان از این همزیستی بهره می برند. در این همکاری متقابل، قارچ تعدادی از عناصر غذایی را که در خاک به شکل نامحلول و غیر قابل جذب برای گیاه است را به شکل محلول و قابل جذب در می آورد . گیاه آن ها را به مصرف می رساند. در مقابل، گیاه نیز بخشی از مواد تولید شده در فرآیند فتوسنتز خود را در اختیار قارچ قرار می دهد تا به مصرف برساند.

میکروارگانیسم های حل کننده فسفات:

یکی از مشکلات فعلی خاک های کشاورزی آن است که عنصر فسفر در خاک وجود دارد  ولی قابل استفاده برای گیاه نیست. امروزه کودهایی مانند «کود بارور2» در بازار یافت می شود که در صورت مصرف، بخشی از فسفر مورد نیاز گیاه در خاک تامین می شود.