سرمای دیررس بهاره موجب آسیب دیدن جوانه‌های تازه بیدار شده درختان میوه می‌شود و در صورت دیررس بودن بیشتر این نوع سرماها، حتی به میوه‌های تازه تشکیل شده نیز خسارت وارد می‌کند.
آبیاری باغ، شخم نزدن خاک در زمان گُل‌دهی و حذف علف های هرز باغات میوه را از راه‌های پیشگیری از سرمازدگی می باشد. گرم کردن باغ را یکی دیگر از روش‌های جلوگیری از سرمازدگی بهاره می باشد، استفاده از بخاری باغی در قسمت‌های مختلف باغ منجر به کاهش خطر سرما زدگی می‌شود. ایجاد مه و استفاده از دستگاه‌های مولد باد راه دیگر برای کاهش خسارت سرمازدگی می باشد.
همچنین یکی از راهکارهای اصولی‌تر نیز در مقابله با سرمازدگی و کاهش خسارت انتخاب محل احداث باغ در مکان و منطقه مناسب است. استفاده از رقم‌های درختان مقاوم به سرما بویژه ارقام دیر گل به جای ارقام بذری نیز از جمله راه‌های پیشگیری از سرمازدگی می باشد، در مناطقی که احتمال خطر سرمای دیر رس بهاره وجود دارد با توجه به تاریخ گل‌دهی ارقام مختلف یک گونه درختی می‌توان از ارقام دیر گل استفاده کرد، زیرا این ارقام با توجه به دیر بازکردن گل کمتر با سرماهای دیررس بهاره مواجه می‌شوند.
سوزاندن لاستیک برای جلوگیری از سرمازدگی محصولات کشاورزی توسط باغداران غیراصولی است، زیرا لاستیک به دلیل تولید دود سبک هیچ کمکی به افزایش دمای باغ نمی‌کند.
با توجه به اینکه بیشترین سرمازدگی در ساعات سه و نیم تا چهار بامداد رخ می‌دهد، آبیاری باغات تا ساعات طلوع آفتاب، ایجاد باد، مه و بالا بردن رطوبت، گرم کردن باغ با بخاری باغی یا استفاده از دود کردن با پوسته استخوانی پسته و پوسته نرم خشکیده سال گذشته از جمله راه‌های پیشگیری از سرمازدگی باغات کشاورزی به شمار می‌رود.
راه‌های جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
سرمازدگی یکی از مهم‌ترین عوامل خسارت‌زا به درختان میوه است. سرمازدگی زمانی رخ می‌دهد که دمای هوا به زیر نقطه انجماد (صفر درجه سانتیگراد) برسد. در این شرایط آب موجود در بافت‌های گیاهی یخ می‌زند و باعث آسیب یا مرگ گیاه می‌شود.
برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه، می‌توان اقدامات مختلفی انجام داد. در ادامه، 10 مورد از مهم‌ترین این اقدامات را توضیح می‌دهیم:
- انتخاب درختان مقاوم به سرما
انتخاب درختان مقاوم به سرما یکی از مهم‌ترین راه‌های جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است. ارقام مقاوم به سرما معمولاً در مناطق سردسیرتر رشد می‌کنند و نسبت به سرما تحمل بیشتری دارند.
درختان میوه مختلف دارای درجات تحمل متفاوتی نسبت به سرما هستند. به طور کلی، درختان میوه هسته‌دار مانند هلو، زردآلو، و گیلاس نسبت به درختان میوه هسته‌دار مانند سیب و گلابی حساس‌تر هستند.
در برخی از درختان میوه، ارقام مقاوم به سرما به طور خاص برای مناطق سردسیرتر پرورش داده شده‌اند. این ارقام معمولاً در نام خود دارای کلمه “سرددوست” یا “سردسیری” هستند.
برای انتخاب ارقام مقاوم به سرما، می‌توان از منابع مختلفی مانند کتاب‌های باغبانی، وب‌سایت‌های باغبانی، و مراکز تحقیقات کشاورزی استفاده کرد. همچنین، می‌توان با مشورت با متخصصان کشاورزی، بهترین ارقام مقاوم به سرما را برای منطقه خود انتخاب کرد.
در اینجا چند نمونه از ارقام مقاوم به سرما درختان میوه آورده شده است:
- سیب: آلبرتا، گلاب، مارینا
- گلابی: کوش، زعفرانی، شاه‌پسند
- هلو: زعفرانی، صفرا، مارینا
- زردآلو: زعفرانی، قیسی، شکرپاره
- گیلاس: زعفرانی، شکرپاره، سیاه
نکاتی برای انتخاب درختان مقاوم به سرما:
- به سابقه سرما در منطقه خود توجه کنید.
- از ارقام مقاوم به سرمای منطقه خود استفاده کنید.
- از درختان تجاری و شناخته شده استفاده کنید.
- از گیاهان با کیفیت و مرغوب استفاده کنید.
2- هرس مناسب
هرس مناسب می‌تواند به موارد زیر کمک کند:
- کاهش تراکم درختان: تراکم بیش از حد درختان می‌تواند جریان هوا را در باغ کاهش دهد. هرس مناسب می‌تواند به کاهش تراکم درختان کمک کند و جریان هوا را بهبود بخشد.
- افزایش نور خورشید: هرس مناسب می‌تواند به افزایش نور خورشیدی که به درختان می‌رسد کمک کند. این امر می‌تواند به بهبود سلامت درختان و افزایش مقاومت آنها در برابر سرما کمک کند.
- افزایش تهویه: هرس مناسب می‌تواند به افزایش تهویه در اطراف درختان کمک کند. این امر می‌تواند به کاهش رطوبت در اطراف درختان کمک کند و خطر سرمازدگی را کاهش دهد.
– هرس درختان میوه باید در زمان مناسب انجام شود. هرس در زمان نامناسب می‌تواند به درختان آسیب برساند و مقاومت آنها را در برابر سرما کاهش دهد.
– درختانی که در مناطق سردسیرتر رشد می‌کنند، به هرس بیشتری نسبت به درختانی که در مناطق گرمسیری رشد می‌کنند، نیاز دارند.
– هرس درختان میوه باید توسط افراد متخصص انجام شود. هرس نامناسب می‌تواند به درختان آسیب برساند و مقاومت آنها در برابر سرما کاهش دهد.
در اینجا چند نکته برای هرس مناسب درختان میوه آورده شده است:
- هرس را در اواخر زمستان یا اوایل بهار انجام دهید.
- از ابزارهای تیز و تمیز برای هرس استفاده کنید.
- فقط شاخه‌های مرده، بیمار یا آسیب دیده را هرس کنید.
- از هرس بیش از حد خودداری کنید.
3- پوشش گیاهی
پوشش گیاهی می‌تواند به جلوگیری از ورود جریان هوا سرد به باغ کمک کند. می‌توان از درختان و درختچه‌های بلندتر به عنوان بادگیر استفاده کرد. همچنین، می‌توان از پوشش‌های گیاهی مانند کاه و کلش برای پوشاندن خاک استفاده کرد.
درختان و درختچه‌های بادگیر:
درختان و درختچه‌های بلندتر می‌توانند به عنوان بادگیر برای جلوگیری از ورود جریان هوا سرد به باغ استفاده شوند. بادگیرها باید در قسمت‌های شمالی و غربی باغ کاشته شوند تا از ورود جریان هوا سرد از این جهت‌ها جلوگیری کنند.
درختانی که می‌توانند به عنوان بادگیر استفاده شوند عبارتند از:
- سرو
- کاج
- بلوط
- صنوبر
پوشش‌های گیاهی:
پوشش‌های گیاهی مانند کاه و کلش نیز می‌توانند به جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه کمک کنند. این پوشش‌ها می‌توانند به حفظ گرمای زمین کمک کنند و از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌ها جلوگیری کنند.
پوشش‌های گیاهی باید در اطراف درختان میوه و در لایه‌ای به ضخامت 10 تا 15 سانتی‌متر قرار داده شوند.
در اینجا چند نکته برای استفاده از پوشش گیاهی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه آورده شده است:
- از پوشش‌های گیاهی ارگانیک مانند کاه و کلش استفاده کنید.
- پوشش‌ها را در اواخر پاییز یا اوایل زمستان قرار دهید.
- پوشش‌ها را در اوایل بهار برداشته و از بین ببرید.
4- آبیاری
آبیاری یکی دیگر از اقدامات مهم برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است. آبیاری در اواخر پاییز می‌تواند به افزایش مقاومت درختان در برابر سرمازدگی کمک کند. آبیاری باعث می‌شود که آب در بافت‌های گیاهی ذخیره شود و از یخ زدن این بافت‌ها جلوگیری کند.
فواید آبیاری درختان میوه:
– آبیاری باعث می‌شود که بافت‌های گیاهی درختان پر آب شوند. این امر باعث می‌شود که آب منجمد شده و از یخ زدن بافت‌های گیاهی جلوگیری کند.
– آبیاری باعث می‌شود که دمای خاک افزایش یابد. این امر باعث می‌شود که دمای هوا در اطراف درختان افزایش یابد و از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌ها جلوگیری کند.
با انجام آبیاری مناسب در اواخر پاییز، می‌توان تا حد زیادی از خسارات ناشی از سرمازدگی درختان میوه جلوگیری کرد.
نحوه آبیاری درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی:
- آبیاری را در اواخر پاییز و قبل از وقوع سرمازدگی انجام دهید.
2- درختان را به طور کامل آبیاری کنید تا آب به عمق خاک نفوذ کند.
3- از آبیاری بیش از حد خودداری کنید زیرا می‌تواند باعث پوسیدگی ریشه شود.
میزان آب مورد نیاز برای آبیاری درختان میوه:
میزان آب مورد نیاز برای آبیاری درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی به عوامل مختلفی مانند نوع درخت، اندازه درخت، و شرایط خاک بستگی دارد. به طور کلی، درختان میوه باید به میزان کافی آبیاری شوند تا خاک در عمق 10 تا 15 سانتی‌متری مرطوب شود.
5- فواید کوددهی درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی
کوددهی مناسب درختان میوه می‌تواند به بهبود سلامت آنها و افزایش مقاومت آنها در برابر سرما کمک کند. کوددهی باید با توجه به نوع درخت و شرایط خاک انجام شود.
فواید کوددهی درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی به شرح زیر است:
- تقویت سیستم ریشه: کوددهی باعث تقویت سیستم ریشه درختان می‌شود. سیستم ریشه قوی‌تر می‌تواند آب و مواد مغذی بیشتری را جذب کند و به درختان کمک می‌کند تا در برابر سرمازدگی مقاوم شوند.
- افزایش رشد شاخ و برگ: کوددهی باعث افزایش رشد شاخ و برگ درختان می‌شود. شاخ و برگ متراکم‌تر می‌تواند از جوانه‌ها و میوه‌ها در برابر سرمازدگی محافظت کند.
- افزایش تولید گل و میوه: کوددهی می‌تواند به افزایش تولید گل و میوه درختان کمک کند. گل و میوه بیشتر به معنای محصول بیشتر است.
- افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها و آفات: کوددهی می‌تواند به افزایش مقاومت درختان در برابر بیماری‌ها و آفات کمک کند. درختان سالم‌تر کمتر مستعد ابتلا به بیماری‌ها و آفات هستند.
نحوه کوددهی درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی
کوددهی درختان میوه برای جلوگیری از سرمازدگی باید به صورت عمقی انجام شود. کود باید در عمق 10 تا 15 سانتی‌متری خاک قرار داده شود.
روش کوددهی نیز اهمیت زیادی دارد. کوددهی باید به‌طور صحیح انجام شود تا بیشترین تأثیر را داشته باشد. به عنوان مثال، کوددهی به صورت محلول‌پاشی می‌تواند باعث جذب سریع‌تر مواد مغذی توسط درختان شود.
6- روغن پاشی برای جلوگیری از سرمازدگی
روغن پاشی یکی از روش‌های سنتی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است. روغن پاشی با تشکیل یک لایه محافظ بر روی بافت‌های گیاهی، از یخ زدن آنها جلوگیری می‌کند.
نحوه روغن پاشی:
روغن پاشی باید در زمان وقوع سرمازدگی انجام شود. روغن باید به طور یکنواخت روی درختان میوه اسپری شود.
مواد مورد نیاز برای روغن پاشی برای جلوگیری از سرمازدگی:
- روغن مخصوص روغن پاشی درختان میوه
- دستگاه اسپری
- لباس محافظ
نکات مهم در روغن پاشی:
- از روغن‌های معدنی یا روغن‌های گیاهی برای روغن پاشی استفاده کنید.
- از استفاده از روغن‌های صنعتی یا روغن‌های موتور خودداری کنید.
- از روغن‌های کم کیفیت استفاده نکنید.
- روغن را قبل از استفاده به خوبی تکان دهید.
- روغن را به طور یکنواخت روی درختان میوه اسپری کنید.
- از اسپری کردن روغن بر روی برگ‌های ریز و جوان خودداری کنید.
در اینجا چند نکته کلی برای روغن پاشی برای جلوگیری از سرمازدگی آورده شده است:
- روغن پاشی را فقط در صورتی انجام دهید که خطر سرمازدگی جدی باشد.
- قبل از روغن پاشی، دمای هوا را بررسی کنید. دمای هوا باید زیر صفر درجه سانتیگراد باشد تا روغن پاشی موثر باشد.
- از روغن پاشی در دماهای بالا خودداری کنید زیرا می‌تواند به درختان آسیب برساند.
- از روغن پاشی در زمان بارش باران یا برف خودداری کنید زیرا می‌تواند روغن را از روی درختان بشوید.
اما روغن پاشی برای جلوگیری از سرمازدگی چند ایراد دارد:
– روغن پاشی می‌تواند باعث آسیب به درختان شود. روغن می‌تواند منافذ برگ‌ها را مسدود کند و باعث اختلال در فتوسنتز شود.
– روغن پاشی می‌تواند باعث کاهش کیفیت میوه شود. روغن می‌تواند باعث ایجاد لکه‌ها یا طعم نامطبوع در میوه شود.
بنابراین، روغن پاشی به عنوان یک روش موثر برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه توصیه نمی‌شود.
7- استفاده از پوشش‌های مصنوعی
استفاده از پوشش‌های مصنوعی یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است. پوشش‌های مصنوعی می‌توانند به حفظ گرمای هوا در اطراف درختان کمک کنند و از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌ها جلوگیری کنند.
انواع پوشش‌های مصنوعی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
پوشش‌های پلاستیکی:
پوشش‌های پلاستیکی یکی از رایج‌ترین انواع پوشش‌های مصنوعی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه هستند. این پوشش‌ها می‌توانند از جنس پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، یا پلی‌اورتان باشند. پوشش‌های پلاستیکی باید به اندازه کافی محکم باشند تا در برابر باد و باران مقاومت کنند.
پوشش‌های کاغذی:
پوشش‌های کاغذی نیز یکی دیگر از انواع پوشش‌های مصنوعی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه هستند. این پوشش‌ها می‌توانند از جنس کاغذ کرافت، کاغذ روزنامه، یا کاغذ باطله باشند. پوشش‌های کاغذی نسبت به پوشش‌های پلاستیکی سبک‌تر و ارزان‌تر هستند، اما مقاومت کمتری در برابر باد و باران دارند.
پوشش‌های پارچه‌ای:
پوشش‌های پارچه‌ای نیز می‌توانند برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه استفاده شوند. این پوشش‌ها می‌توانند از جنس پشم، کتان، یا پلی‌استر باشند. پوشش‌های پارچه‌ای نسبت به پوشش‌های پلاستیکی و کاغذی انعطاف‌پذیرتر هستند، اما مقاومت کمتری در برابر باد و باران دارند.
نحوه استفاده از پوشش‌های مصنوعی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
پوشش‌ها را در اواخر پاییز یا اوایل زمستان، قبل از وقوع سرمازدگی، روی درختان قرار دهید.
پوشش‌ها را به طور محکم روی درختان ببندید تا از باد و باران جلوگیری شود.
در اوایل بهار، پس از پایان دوره سرمازدگی، پوشش‌ها را از روی درختان بردارید.
8- استفاده از روش‌های مکانیکی:
استفاده از روش‌های مکانیکی یکی دیگر از راه‌های جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه است. روش‌های مکانیکی می‌توانند به افزایش دمای هوا در اطراف درختان کمک کنند و از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌ها جلوگیری کنند.
انواع روش‌های مکانیکی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
استفاده از فن‌های گرمایشی:
فن‌های گرمایشی می‌توانند با ایجاد جریان هوا، دمای هوا در اطراف درختان را افزایش دهند. فن‌های گرمایشی می‌توانند برقی یا گازی باشند.
استفاده از جت‌های بخار:
جت‌های بخار می‌توانند با پاشیدن بخار آب، دمای هوا در اطراف درختان را افزایش دهند. جت‌های بخار می‌توانند برقی یا گازی باشند.
استفاده از پمپ‌های باد گرم:
پمپ‌های باد گرم می‌توانند با دمیدن هوای گرم، دمای هوا در اطراف درختان را افزایش دهند. پمپ‌های باد گرم می‌توانند برقی یا گازی باشند.
9- مواد شیمیایی ضد سرمازدگی
مواد شیمیایی ضد سرمازدگی می‌توانند با افزایش نقطه انجماد آب، از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌های درختان میوه جلوگیری کنند. این مواد شیمیایی به صورت اسپری یا محلول قابل استفاده هستند.
انواع مواد شیمیایی ضد سرمازدگی:
- گلیسیرین یکی از رایج‌ترین مواد شیمیایی ضد سرمازدگی است. گلیسیرین با جذب آب از بافت‌های گیاهی، نقطه انجماد آب را کاهش می‌دهد.
- یدید پتاسیم نیز یکی دیگر از مواد شیمیایی ضد سرمازدگی است. یدید پتاسیم با تشکیل یک لایه محافظ بر روی بافت‌های گیاهی، از یخ زدن آنها جلوگیری می‌کند.
- سدیم نیترات نیز یک ماده شیمیایی ضد سرمازدگی است. سدیم نیترات با افزایش نقطه انجماد آب، از یخ زدن جوانه‌ها و برگ‌ها جلوگیری می‌کند.
هیومیک اسید نوعی ماده آلی است که از بقایای گیاهی و جانوری تجزیه شده تشکیل شده است. این ماده دارای خواص مختلفی است که می تواند به بهبود سلامت درختان میوه کمک کند. یکی از این خواص، توانایی هیومیک اسید در کاهش آسیب ناشی از سرمازدگی است.
10- هیومیک اسید
هیومیک اسید می تواند به افزایش مقاومت درختان میوه در برابر سرما کمک کند. این ماده می تواند با افزایش محتوای آب در بافت های گیاهی، درختان را در برابر یخ زدگی محافظت کند.
هیومیک اسید می تواند به کاهش دمای نقطه انجماد آب در بافت های گیاهی کمک کند. این ماده می تواند با جذب آب از بافت های گیاهی، نقطه انجماد آب را کاهش دهد و از یخ زدن گیاهان جلوگیری کند.
هیومیک اسید می تواند به بهبود گردش هوا در اطراف درختان میوه کمک کند. این ماده می تواند با کاهش چسبندگی خاک، به بهبود گردش هوا کمک کند و از تجمع هوای سرد در اطراف درختان جلوگیری کند.
نحوه استفاده از هیومیک اسید
نحوه استفاده از هیومیک اسید برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
هیومیک اسید را می توان به روش های مختلفی برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه استفاده کرد:
- هیومیک اسید را می توان به صورت محلول پاشی روی درختان میوه اسپری کرد. این روش ساده ترین روش استفاده از هیومیک اسید برای جلوگیری از سرمازدگی است.
- می توان به صورت کود به خاک درختان میوه اضافه کرد. این روش می تواند اثرات طولانی مدت تری داشته باشد.
- می توان به صورت غرقابی به درختان میوه داد. این روش برای درختانی که به راحتی قابل دسترس نیستند، مناسب است.
میزان هیومیک اسید مورد نیاز برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه:
میزان هیومیک اسید مورد نیاز برای جلوگیری از سرمازدگی درختان میوه به عوامل مختلفی مانند نوع درخت، شرایط آب و هوایی منطقه، و میزان آسیب احتمالی سرمازدگی بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می شود که درختان میوه را قبل از وقوع سرمازدگی، با غلظت 0.2 تا 0.5 درصد هیومیک اسید، محلول پاشی یا آبیاری کرد.