در فصل پاییز و بهار میتوانیم کاشت جو را در اکثر کشورهای جهان ببینیم. از ایران گرفته تا سوئد و فرانسه، همه کشاورزان درگیر کاشت این گیاه پرکاربرد میشوند. گیاه جو یکی از مقاومترین محصولات است که بر اساس نظر متخصصان، حساسیت کمتری نسبت به نوع خاک دارد. حتماً تاکنون شنیدهاید که برخی گیاهان فقط در انواع خاصی از خاک قابلیت رشد دارند؛ لذا چنین گیاهانی کمیاب هستند. برخی دیگر از گیاهان نیز فقط در نقاط مخصوصی از کره زمین میرویند. اما گیاه جو در اکثر زمینها قابل رویش است و از زمانهای گذشته نیز همراه انسان بود. گیاه جو بهعنوان چهارمین غلات پراستفاده انسان بعد از ذرت، برنج و گندم شناخته میشود.
جو که بانام علمی Hordeum vulgare شناخته میشود.
یکی از انواع غلات است. این گیاه از خانواده گندمیان یا گرامینهها است و ازنظر چرخه زندگی یک گیاه یکساله محسوب میشود.
گیاه جو کاربردهای گوناگونی دارد و میزان زیادی از آن بهصورت نیم کوب یا درسته برای خوراک دام استفاده میشود. ارزش غذایی این گیاه بالا است؛ اما به دلیل وجود پوشینک و غلافهای داخلی و خارجی، ارزش غذایی آن نسبت به ذرت کمتر خواهد بود. البته امروزه با استفاده از مهندسی ژنتیک و اصلاح نژاد که بر روی جو انجامشده، انواعی از آنها با آمینواسیدهای ضروری و پروتئینهای بیشتر در حال تولید هستند. از جو برای پختوپز و تهیه سوپ و نان استفاده میشود. در برخی از غذاهای کودکان نیز از این محصول به دلیل خواص فراوانی که دارد استفاده میکنند
گیاه جو جزو سازگارترین غلات است.
در خاکهایی که میتوانند میزان زیادی آب در خود نگهدارند و PH آنها در حدود 7 الی 8 است، رشد میکند.
جو در مقایسه با گندم مقاومت بیشتری در برابر خشکی دارد؛ به همین دلیل در شرایطی که آب باعث محدود شدن تولید غلات میگردد، کشت جو ازنظر اقتصادی بهصرفهتر است و محصول بیشتری تولید میکند. در شرایط دیم نیز گیاه جو عملکرد بهتری نسبت به گندم و چاودار دارد. کشت جو در همه زمینها و با بارندگی سالانه حدود 200 تا 250 میلیمتر قابل انجام است. این گیاه نسبت به دمای بالا و بیشتر از 32 درجه سانتیگراد نیز مقاومت زیادی از خود نشان خواهد داد. البته در آبوهوای مرطوب نسبت به بالا رفتن دما حساسیت زیادی دارد. دانه جو در مقایسه با دانه گندم به رطوبت کمتری برای جوانه زدن نیاز دارد. درصورتیکه پس از جوانه زدن به دلیل کاهش رطوبت، گیاه دچار خشکی شد؛ مجدداً با فراهم کردن رطوبت گیاه رشد خواهد کرد.
گیاه جو نیز همانند انواع دیگر گندمیان، دارای مراحل رشد متفاوتی است که زمان هر مرحله بر اساس عوامل محیطی متغیر خواهد بود. برای مثال استفاده از خاک مناسب و کود میتواند باعث رشد بهتر و سریعتر گیاه جو شود. نکته جالب این است که جو و گندم ازنظر نیاز به کود، شبیه هم هستند. البته لازم به ذکر است که برای کشت جو بهعنوان غذای دام و طیور باید از میزان بیشتری کود استفاده کرد. اگرچه گیاه جو با شرایط محیطی مختلف سازگار است و بهخوبی خود را وفق میدهد، اما نسبت به بیماریهای قارچی مقاومت کمی دارد و بهشدت تحت تأثیر آنها قرار خواهد گرفت. یکی از مهمترین بیماریهای جو، سیاهک است. در این بیماری دانه پر از هاگ سیاه میشود و این هاگها داخل خاک یا سطح دانه قرار میگیرند و در زمان جوانه زدن بذر، هاگها نیز جوانه میزنند و گیاه را موردحمله قرار خواهند داد.
بهترین زمان کاشت جو، معمولاً اوایل فصل بهار یا اوایل فصل پاییز است. این گیاه به دمای پایین و کمتر از صفر درجه حساس است؛ بنابراین درصورتیکه فصل پاییز را برای کشت جو انتخاب کنید باید محصول را زودتر برداشت نمایید. اگر زمان کاشت جو را به تعویق بیندازید، شکل ظاهری محصولات نازکتر میشود و با کمبود پروتئین مواجه خواهند شد. هزینه کشت جو در هکتار نیز به میزان بذر استفادهشده بستگی دارد.
بهترین زمان برای برداشت جو، ساعات انتهایی شب یا صبح زود است. علاوه بر این، میزان رطوبت موردنیاز آن در حدود 30 الی 40 درصد خواهد بود. اگر گیاه جو در زمان مشخصشده برداشت نشود، رطوبت آن کاهش مییابد و دانههای آن دچار ریزش میشوند. از روی ظاهر نیز میتوانید زمان مناسب برای برداشت جو را تخمین بزنید. هنگامیکه گیاهان به رنگ زرد درمیآیند، میتوانید برای برداشت آنها اقدام کنید. بهترین روش برای برداشت جو نیز کمباین است. پس از برداشت جو، رطوبت آن را کاهش میدهند و آن را خشک میکنند تا از فساد محصول جلوگیری شود. پس از کشت جو و برداشت آن باید از فرآیند کود دهی استفاده نمایید تا خاک را غنی کنید. پس از هر بار برداشت محصول، میزان مواد مغذی موجود در خاک کاهش مییابد و با کمک کمپوست یا کودهای ارگانیک میتوان مواد ازدسترفته را بازسازی کرد.
نکته ی مهم در کاشت جو تناوب زراعی آن است که ما اطلاعاتی در سایت اگرونیک خواندیم که با شما به اشتراک میزاریم:
تناوب زراعی جو عبارت از کشت و کار دو یا چند محصول در یک قطعه زمین در خلال دو یا چند سال است. از آنجا که سیستم تککشتی یا کشت مداوم یک گیاه مشکلاتی ایجاد میکند، رعایت تناوب زراعی برای جلوگیری از این مشکلات و دستیابی به عملکرد پایدار، ضروری است.
تناوب زراعی جو شباهت زیادی به گندم دارد. گیاهان زراعی مطلوب به عنوان پیش کاشت باید زمین را بهموقع آزاد کنند تا کشت جو دچار تاخیر نشود. با توجه به اینکه جو نسبت به سرمای اول فصل حساستر از گندم است و بهطور معمول یک تا دو هفته زودتر از گندم کشت میشود، توجه به این نکته از اهمیت بیشتری برخوردار خواهد بود. چغندر قند، گیاهان روغنی و علوفههای یکساله پیشکاشتهای مناسبی برای جو به حساب میآیند. در مناطق خشک و نیمه خشک که جو به صورت دیم کاشته میشود، کاشت جو به طور معمول در زمین آیش صورت میگیرد.
جو در کشتهای مخلوط برای تولید دانه به عنوان خوراک دام و به عنوان گیاه همراه با یونجه در پاییز کشت میشود. هنگامی که این گیاه همراه یونجه کاشته میشود، بوتههای جو زودتر رشد کرده و استقرار مییابند و پوششی را روی سطح مزرعه ایجاد میکنند که برای استقرار نهالبذر های یونجه مناسب است. در بهار سال بعد جو برداشت میشود، ولی یونجه به رشد خود در سالهای بعد ادامه میدهد.
جو به طور معمول زودتر از گندم آمادهی برداشت میشود و به این ترتیب از خطر خشکی آخر فصل اجتناب میکند. فاصلهی زمانی بین گلدهی تا رسیدن جو ۳۰ تا ۴۵ روز است. در شرایط تنش خشکی رسیدن جو تسریع میشود. هنگامی که رطوبت دانهها نزدیک به ۱۴ درصد رسید، مزرعه آمادهی برداشت با کمباین است. برداشت در نخستین فرصت ممکن که دانهها به بلوغ فیزیولوژیک (حداکثر وزن خشک دانه) رسیدند، توصیه میشود. زیرا هنوز سنبلهها و ساقهها دارای انعطافپذیری هستند و کاهش ناشی از شکستگی ساقه یا سنبله و ریزش دانهها کمتر است.