بیماری های گندم

نام بیماری: فوزاریوم گندم

نام انگلیسی: Fusarium Head Blight

نام علمی: Fusarium graminearum

 

به طور خلاصه

علائم

در بیماری فوزاریوم گندم شدت علائم به نوع گیاه میزبان، زمان آلودگی و شرایط محیطی بستگی دارد. بیماری در دو مرحله از رشد گیاه ایجاد علائم می کند: سوختگی گیاهچه ها و سوختگی خوشه. در سوختگی گیاهچه، لکه های آبسوخته به رنگ قهوه ای روشن بر روی ساقه اصلی ایجاد شده و گیاهچه در طول سبز شدن به رنگ قهوه ای تغییر رنگ می دهند. در مراحل پایانی رشد گیاه، پوسیدگی تاج و قاعده ساقه مشاهده می شود. سنبلچه های آبسوخته و خوشه های سفید شده دو علامت ویژه بلایت خوشه هستند. این امر بخصوص زمانی که بذرهای آلوده به این بیماری در خاک های مرطوب و خنک کشت می شوند، قابل توجه می باشد. در طی مراحل بعدی رشد گیاه، پوسیدگی ساقه اصلی و نوک آن بیشتر مشهود می باشد. سنبلچه های با علائم آب سوختگی و پوشینه های بی رنگ از نشانه های این بیماری در خوشه گندم می باشد. قارچ عامل بیماری در آب و هوای گرم ومرطوب رشد زیادی کرده و بر روی سنبلچه ها کرک صورتی متمایل به قهوه ای روشن نمایان می شود. همچنین دانه ها حالت چروک خورده و خشک به خود می گیرند. آلودگی معمولا از یک سنبلچه یه سنبلچه دیگر انتقال یافته تا زمانی که کل سنبله آلوده گردد. در برخی مزارع، میزان کاهش عملکرد تا بیش از 70 درصد برآورد شده است.

علت ها

عامل بیماری فوزاریوم سنبله گندم، قارچ Fusarium graminearum است که بر روی میزبان های ثانویه یا بقایای گیاه میزبان و یا بر روی مواد آلی خاک بقا می یابد. در شرایط محیطی مناسب، قارچ اقدام به تولید اسپور می کند که این اسپورها از طریق باد به نواحی خیلی دور انتقال می یابند. به نظر می رسد برخی از گونه های مگس ها نیز توانایی انتقال اسپورهای این قارچ را دارا هستند. مرحله گلدهی گیاه، حساس ترین مرحله در غلات برای آلودگی به این قارچ است. این قارچ زمانی که شروع به جوانه زنی در بافت گیاه میزبان می کند قادر است بصورت مستقیم از منافذ طبیعی گیاه، به درون آن نفوذ کند. همزمان با رشد قارچ درون بافت آوندی گیاه میزبان، راه نقل و انتقال آب و مواد معدنی به سنبله مسدود می شود و به همین دلیل است که خوشه سفیر رنگ و دانه ها چروکیده می شوند. همچنین تولید توکسین توسط قارچ، بازارپسندی دانه ها را کاهش می دهد. فاکتورهای مختلف محیطی نظیر شدت نور، دما، رطوبت، بارش و رطوبت روی برگ ها چرخه زندگی این قارچ را تحت تاثیر قرار می دهد. دمای بین 20 تا 32 درجه سانتیگراد و حفظ طولانی مدت رطوبت روی برگ ها، شرایط ایده آلی را برای توسعه بیماری فراهم می کنند.

کنترل ارگانیک

چندین عامل بیولوژیک به طور موفقیت آمیزی برای کاهش بیماری فوزاریوم سنبله آزمایش شدند. در گندم، چندین ترکیب حاوی باکتری های باسیلوس مگاتریوم، پسودومانس فلورسانس و باسیلوس سوبتیلیس در زمان گلدهی گیاه به منظور کاهش شدت بیماری و خسارات آن استفاده شدند. استفاده از قارچ های رقابت کننده نظیر Trichoderma harzianum و Clonostachys rosea نیز موفقیت هایی را در کاهش این بیماری نشان داده اند. قرار دادن بذور تحت دمای 70 درجه سانتیگراد به مدت 5 روز، روشی موثر برای از بین بردن بذرهای آلوده گندم و جو به این قارچ می باشد.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. برای کنترل بیماری فوزاریوم سنبله گندم می توان از قارچکش های سایپروکونازول + کاربندازیوم 42%، پروپیکونازول 25%، اپوکسی کونازول + تیوفانات متیل 49.7%، اسپیروکسامین + تبوکونازول+ تریادیمنوا 46% و فناماکریل 25% در زمان گلدهی و در صورت نیاز، تکرار سمپاشی به فاصله 7 روز استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

 

نام بیماری: لکه خرمایی گندم

نام انگلیسی:Tan Spot

نام علمی:  Pyrenophora tritici-repentis

 

به طور خلاصه

علائم

علائم این بیماری با بروز لکه های سوخته یا زرد و یا هر دو در برگ ها آغاز می شود. ابتدا نقاط زرد مایل به قهوه ای و سوخته در سطح فوقانی برگ ها ظهور می یابد. با گذشت زمان و توسعه بیماری، لکه ها به شکل عدسی و خرمایی رنگ با حاشیه رنگ پریده و زرد در اندازه های مختلف نمایان شده و مرکز لکه ها خشک و خاکستری می شود. در شرایط مرطوب، مرکز لکه ها تیره می شود. با توسعه بیماری نقاط اولیه به هم پیوسته و به لکه های بزرگ تبدیل می شوند که سرانجام سبب مرگ و ریزش برگ ها می شود. بیماری سبب تغییر رنگ دانه ها به صورتی- قرمز شده و یا با همراهی سایر قارچ ها سبب تولید دانه های تیره می شود. در این بیماری لگوم ها تحت تاثیر قرار نمی گیرند.

علت ها

علائم این بیماری توسط قارچ Pyrenophora tritici-repentis ایجاد می گردند. عامل بیماری در بقایای گندم و دانه های آن زمستان گذرانی می کند. در فصل بهار بعد از رشد و بلوغ گیاه، اسپورها تولید و رها شده و توسط باد و باران در فواصل کوتاه انتشار می یابند. اسپورها سبب آلودگی برگ های پایین شده و با تولید اسپورهای ثانویه سبب پراکنش بیماری در برگ های فوقانی و سایر گیاهان می شوند. به دلیل تولید توکسین توسط قارچ که به نور وابسته است، علائم زردی و سوختگی در گیاهان نمایان می شوند. رطوبت بالای 95 درصد برای تولید اسپورهای قارچی مساعد بوده و با افزایش رطوبت سطح برگ ها، و دمای 10 درجه سانتیگراد به مدت 2 روز آلودگی های ثانویه را ایجاد می کند. دمای مطلوب برای انتشار اسپورهای قارچ 20 تا 25 درجه سانتیگراد می باشد.

کنترل ارگانیک

برنامه کوددهی مناسب و متعادل برای حفظ میکروارگانیسم های آنتاگونیست در خاک توصیه می شود. عوامل قارچی مانند Alternaria  alternate و Fusarium pallidoroseum  و Acinetobacter calcoaceticus و Serratia liquefaciens  ومخمر سفید با عامل قارچ لکه خرمایی دررقابت بوده و به طور قابل توجهی سبب کاهش بروز بیماری می شوند.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. در مرحله سه برگی و یا برگ پرچم استفاده از قارچکش های اسپیروکسامین+ تبوکونازول+ تریادیمنول 46% به میزان 0.75 در هزار و تری فلوکسی استروبین+ تبوکونازل 75% به میزان 1.25 در هزار سبب کاهش شدید این بیماری می گردد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

بیماری کوتولگی گندم

نام انگلیسی: Wheat Dwarf Virus

نام علمی: WDV

 

به طور خلاصه

علائم

علایم این بیماری همراه با توقف رشد گیاه، ظاهر کوچک تر و کاهش تعداد برگ و پنجه می باشد. در برگ ها نوارهای زرد رنگ ایجاد شده که ممکن است بهم پیوسته و تمام برگ را فرا گیرند. سنبله های کمتری در گیاهان آلوده ایجاد می شود که سنبله های ایجاد شده می توانند کوتاه و یا عقیم باشند. این ویروس توسط زنجرک سیکالید Psammotettix alienus با تغذیه از آوند آبکش قسمت های رویشی گندم انتقال می یابد.

علت ها

این بیماری توسط کوتولگی گندم توسط زنجرک منتقل می شود. زنجرک های عاری از ویروس بر اثر تغذیه نمی توانند گیاه را بیمار کنند. تغذیه زنجرک های آلوده به ویروس از گیاه به مدت چند دقیقه می تواند ویروس را انتقال دهد. این زنجرک دارای 2 تا 3 نسل در سال می باشد که می تواند گندم زمستانه را در پاییز و گندم تابستانه را در بهار آلوده می کند. این زنجرک ها به شکل تخم، زمستان گذرانی کرده و اولین نسل پوره ها در ماه اردیبهشت و اوایل خرداد ظاهر می شوند. این ویروس نمی تواند به تخم ها یا پوره های حشره انتقال یابد. ویروس کوتولگی گندم می تواند بسیاری از غلات دیگر مانند جو، جودوسر و چاودار را نیز آلوده می کند.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری ویروسی گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

مدیریت تلفیقی آفات به همراه اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیولوژیکی همواره بهترین راه برای کنترل آفات و بیماری هاست. استفاده از حشره کش ها فقط در هنگامی که جمعیت زنجرک ها زیاد باشد توصیه می شود. ضدعفونی بذور با حشره کش های جذبی مثل ایمیداکلوپرید 35% به میزان یک در هزار در راه موثری برای کنترل جمعیت زنجرک ها می باشد.

اقدامات پیشگیرانه