بیماری های گندم

نام بیماری: سپتوریای سنبله گندم

نام انگلیسی: Septoria Glum Blotch

نام علمی: Parastagonospora nodorum

 

به طور خلاصه

علائم

علائم بیماری سپتوریای سنبله گندم شامل ظهور نقاط آب سوخته کوچک و زرد رنگ در برگ های پایینی گیاه می باشد. بیماری از برگ های پایینی به برگ های فوقانی گسترش می یابد. با گذشت زمان، لکه های زرد مایل به قهوه ای با اشکال بیضی یا نامنظم و با حاشیه زرد نمایان می شوند. با توسعه بیماری، اندام های رویشی قهوه ای رنگ عامل بیماری در مرکز لکه های خاکستری تشکیل می شوند که با میکروسکوپ یا ذره بین قابل مشاهده می باشند. برگ هایی که به شدت آلوده هستند با پیوستن لکه ها از قسمت نوک به تدریج دچار مرگ می شوند. آب و هوای مرطوب در زمان گلدهی سبب ظهور لکه در گلوم ها می شود. علائم اغلب از نوک برگ ها شروع شده و در نهایت کل سطح برگ توسط لکه های قهوه ای تیره تا بنفش با نواحی خاکستری پوشیده می شوند. دو تا سه هفته بعد از ظهور سنبله، یک سوم انتهایی پوشینه ها به رنگ قهوه ای روشن تا کاهی در می آید. پیکنیدهای قارچ به صورت نقاط برجسته و قهوه ای رنگی در این لکه های سوخته روی پوشینه ها تشکیل می شود که با استفاده از ذره بین قابل مشاهده است. آلودگی های شدید سبب سبکی و چروکیدگی دانه ها می شود. در صورت کشت دانه های آلوده، جوانه زنی نامنظم بوده و نوک جوانه ها قهوه ای می شود.

علت ها

سپتوریای سنبله گندم توسط قارچ Parastagonospora nodorum ایجاد می شود که در بقایای گندم، دانه های آلوده و یا در میزبان های جایگزین بقا می یابد. عامل بیماری توسط آب منتشر می شود و برای ایجاد آلودگی نیازمند 12 تا 18 ساعت رطوبت در سطح برگ ها می باشند. در ابتدا برگ های مسن نزدیک به سطح خاک، آلوده می شوند و سپس عامل بیماری توسط باد و باران منتقل شده و در بخش های فوقانی گیاه و گیاهان مجاور قرار می گیرد. آلودگی در انتهای فصل با حرکت بیماری به سمت بالا سبب سپتوریوز سنبله می شود. بیماری سبب سبکی و چروکیدگی دانه ها می شود. اسپورها توسط باد منتشر شده و سبب آلودگی مزارع دورتر در فصول بعدی می شوند. این امر سبب آلودگی زودهنگام محصولات و جوانه زنی نامنظم آنها می شود. چرخه زیستی قارچ در دمای زیر 7 درجه سانتی گراد متوقف شده دمای بهینه رشد قارچ 20 تا 27 درجه سانتیگراد می باشد.

کنترل ارگانیک

تا کنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشدده است.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. ضدعفونی کلیه بذور قبل از کاشت با قارچکش دیفنوکونازول 3 % به میزان یک در هزار در کنترل بیماری موثر می باشد. همچنین در صورتمشاهده علائم بیماری بر روی سنبله می توان از قارچکش تبوکونازول 25 % به میزان یک در هزار استفاده کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

نام بیماری:سیاهک آشکار گندم 

نام انگلیسی: Loose Smut of Wheat

نام علمی: Ustilago tritici

 

به طور خلاصه

علائم

علائم بیماری سیاهک آشکار گندم، کمی قبل یا در زمان پیدایش سنبله ها ظهور پیدا می کند و یا سیاه شدن سنبله ها و ایجاد توده های پودری سیاه رنگ در دانه ها همراه با بوی ماهی مرده مشخص می شود. در محل دانه ها اندام های باردهی قارچ رشد می نمایند و در خوشه های آلوده هیچ دانه ای رشد نخواهد کرد. این بیماری در اکثر مناطق گندم کاری دنیا رایج می باشد و خسارت صد درصدی را به همراه دارد.

علت ها

بیماری سیاهک آشکار گندم توسط قارچ بذرزاد Ustilago tritici ایجاد می شود که بصورت نهفته درون بذور آلوده گندم بقا می یابد. قارچ همزمان با رشد گیاهچه، درون گیاه توسعه می یابد. هنگام جوانه زنی بذر آلوده، قارچ نیز درون جوانه های گیاهچه رشد می کند و خود را به سنبله می رساند و بجای دانه های گرده، اسپورهای قارچی تولید می شوند و توسط باد پراکنده شده و خوشه های سالم را آلوده می کنند. اسپورها در آنجا جوانه زده و در بافت های داخلی نفوذ می کنند و سبب آلودگی دانه های تازه می شود. دانه های آلوده بصورت نهفته حامل قارچ می باشند و از نظر ظاهری سالم بنظر می رسند و این چرخه با کشت مجدد این دانه های آلوده ادامه می یابد. از سایر عوامل انتشار می توان به بقایای پس از برداشت، باران و حشرات اشاره کرد. آب و هوای مرطوب همراه با بارندگی های مکرر، شبنم و دمای پایین سبب تسریع در جوانه زنی اسپورها می شود.

کنترل ارگانیک

بذرها را به مدت 4 تا 6 ساعت در آب با دمای 20 تا 30 درجه سانتیگراد خیسانده و سپس به مدت 2 دقیقه در آب با دمای 49 درجه سانتیگراد قرار داده شوند. در مرحله بعدی بذرها به مدت 4 ساعت درون محفظه پلاستیکی در معرض آفتاب قرار داده و قبل از کشت، بذرها بایستی بطور کامل خشک شوند. این روش با وجود اینکه سبب کاهش خطر آلودگی می شود، درصد جوانه زنی بذرها را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. ضدعفونی بذرها با قارچکش های کاربندازیم 60 %، کاربوکسین 75%، کاربوکسین تیرام 75%، کاربوکسین تیرام 40%، دیفنوکونازول 3%، تبوکونازول 2%، تبوکونازول 6%، تیابندازول + دیفنوکونازول 3.63 و یا تتراکونازول 12.5% در کنترل بیماری سیاهک آشکار گندم موثر می باشد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

نام بیماری: سیاهک هندی گندم

نام انگلیسی: Karnal Bunt of Wheat

نام علمی: Tilletia indiaca

 

به طور خلاصه

 

  علائم

در مراحل اولیه بیماری سیاهک هندی گندم، چندین دانه در هر خوشه گندم سیاه رنگ می شوند. به تدریج دانه ها از محتوای اصلی خود خالی و از پودر سیاه رنگی پر می شوند. در طی این فرایند دانه ها متورم نمی شوند و گلوم ها سالم باقی می مانند. با پیشرفت بیماری دانه های بیشتری در خوشه های دیگر آلوده می شوند. با این حال به ندرت تعداد دانه های سیاه شده در هر خوشه به بیش از 5 یا 6 عدد می رسد. این دانه ها در زمان له شدن بوی ماهی گندیده می دهند. ممکن است گیاهان آلوده کوتاه تر از گیاهان سالم باشند. این بیماری تاثیر منفی کمی بر روی عملکرد دانه دارد، اما ممکن است به علت مشکلات کیفی یا به علت وجود اسپور پذیرفته نشوند.

علت ها

بیماری سیاهک هندی گندم توسط قارچ Tilletia indica ایجاد می شود که یک قارچ خک زاد و یا بذرزاد می باشد. این قارچ می تواند 4 یا 5 سال در خاک زنده بماند. اسپورهایی که در خاک آلوده و یا بقایای گیاهی وجود دارند می توانند گیاهان و خوشه های سالم را آلوده کنند. آلودگی به قارچ می تواند در تمام دوره گلدهی صورت گیرد، اما گیاهان در زمان ظهور سنبله حساس تر هستند. این قارچ در دانه های در حال رشد مستقر شده و به تدریج از محتوای آنها می کاهد. آب وهوا عامل مهمی در توسعه بیماری می باشد. آب و هوای مرطوب و دمای بین 18 تا 24 درجه سانتیگراد در طی تشکیل دانه پیشرفت بیماری را تسهیل می کنند. اسپورهای قارچ می توانند توسط تجهیزات کشاورزی، ابزار، لباس و حتی وسایل نقلیه پراکنده شوند.

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک موثر برای بیماری سیاهک هندی گندم گزارش نشده است.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. با استفاده از قارچکش های سایپروکونازول 10%، پروپیکونازول 25% و یا تبوکونازول 25% در زمانی که 80 درصد بوته ها به مرحله گلدهی رسیده باشند می توان بیماری سیاهک هندی گندم را بخوبی کنترل کرد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

 

نام بیماری: سیاهک پنهان گندم

نام انگلیسی: Common Bunt of Wheat

نام علمی: Tilletia tritici

 

به طور خلاصه

علائم

اولین علایم بیماری سیاهک پنهان گندم اندکی پس از گرده افشانی گل ها رخ می دهد. خوشه های آلوده نسبت به خوشه های سالم بیشتر رنگ سبز رانشان می دهند. پوسته بذر سالم به نظر می رسد اما محتویات داخل آن با یک توده پودری سیاه جایگزین می شود. اندازه دانه ها و شکل آنها تفاوتی با دانه های سالم ندارد، اما دانه های آلوده به رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری در می آیند. هنگام فشرده شدن دانه ها، توده سیاه رنگ حاوی اسپورهای قارچ خارج می شود. گیاهان گندم آوده ممکن است کمی کوتاه تر از گیاهان سالم باشند. سر خوشه ها ممکن است پوشینه خارجی کوتاه تری داشته باشد، یا حتی هیچ پوشینه خارجی نداشته باشد. معمولا همه دانه های سنبله تحت تاثیر این قارچ قرار می گیرند اما احتمالا همه خوشه های گیاه آلوده نمی شوند.

علت ها

علایم این بیماری توسط قارچ Tilletia caries ایجاد می شود، که به شکل اسپورهای خفته روی دانه ها و درون خاک تا دو سال زنده می ماند. در مناطقی که اسپورها در خاک زنده می مانند، آلودگی بیشتر از همان مراحل اولیه رشد گیاه، درست پس از جوانه زنی ایجاد می شود. این قارچ همچنین می تواند ساقه های جوان گندم را قبل از بیرون آمدن از خاک توسط میسلیوم آلوده کند. سپس آنها به تدریج بافت های داخلی گیاه را آلوده می سازند و در نهایت به گل آذین ها و دانه ها می رسند. برخی از دانه های گندم هنگام برداشت باز می شوند و اسپورهای جدید آزاد می کنند که با جریان هوا بر روی خاک قرار می گیرند تا چرخه جدیدی را شروع کنند. مابقی بذرهای برداشت شده می توانند سبب انتقال بیشتر آلودگی شوند. دمای مناسب خاک برای جوانه زنی اسپورها در محدوده 5 تا 15 درجه سانتیگراد می باشد.

کنترل ارگانیک

تیمار بذر با آب گرم به مدت 2 ساعت قبل از کاشت، اسپورها را از بین می برد.

کنترل شیمیایی

در گام اول مدیریت، کنترل تلفیقی شامل اقدامات پیشیگیرانه و استفاده از عوامل کنترل بیولوژیک توصیه می شود. ضدعفونی بذرها با قارچکش های کاربوکسین تیرام 75%، تیابندازول+ فلوتریافول 5%، تریادیمنول 7.5%، کاربوکسین تیرام 40%، تری تیکونازول 20%، تبوکونازول 6%، تبوکونازول 2%، دیفنوکونازول 3%، پروتیوکونازول+ تبوکونازول 40%، تتراکونازول 12.5% و تری تیکونازول+ پیراکلواستروبین 12% در کنترل بیماری سیاهک پنهان گندم موثر می باشد. در صورتی که علایم بیماری سیاهک آشکار و پنهان با هم در مزرعه دیده شوند از کاربوکسین تیرام 75% استفاده شود.

اقدامات پیشگیرانه