بیماری های سیب زمینی

بیماری اسکب سیب زمینی

 

نام بیماری: اسکب سیب زمینی

نام انگلیسی Potato Scab

نام علمی Streptomyces scabies

 

 

علائم

اسکب معمولی (جرب) سیب زمینی در بخش های هوایی گیاه مانند برگ ها، ساقه ها یا دمبرگ ها علائمی ایجاد نمی کند. اولین علائم معمولا بر سطح غده های جوان ظاهر می شود و همزمان با رشد غده ها علائم به صورت زبر شدن سطح زیادی از غده، زخم های چوب پنبه ای قهوه ای مایل به قرمز بر روی پوست غده، وجود حفره های عمیق یا کم عمق تیره و ظهور ترک های شبکه ای توسعه می یابند. سایر گیاهان غده ای و ریشه ای نظیر چغندر، هویج، جعفری و تربچه نیز می توانند به این بیماری دچار شوند. در همه موارد این بیماری کاهش کیفیت غده ها و محصول را در پی خواهد داشت.

علت ها

عامل بیماری اسکب معمولی سیب زمینی، باکتری Streptomyces scabies است که در بافت ریشه های آلوده در خاک بقا می یابد. این باکتری از طریق آب، بقایای گیاهی آلوده و ذرات خاک معلق در باد پخش می شود. این باکتری از طریق زخم ها و منافذ طبیعی وارد بافت های گیاهی و غده ها می شود. از آنجایی که باکتری نیاز به میزان اکسیژن بالایی دارد، در نتیجه احتمال وقوع آن در خاک های سبک و با تهویه خوب بسیار بیشتر است. همچنین این باکتری در خاک های خشک و قلیایی بیشتر شایع می باشد. حساسیت ارقام مختلف سیب زمینی به باکتری اسکب متفاوت است و برخی از ارقام مقاوم دارای عدسک های کمتر و سفت تر و پوست ضخیم تر هستند.

کنترل ارگانیک

استفاده از کمپوست های گیاهی نظیر کمپوست چای می تواند بطور چشمگیری باعث کاهش شدت بیماری اسکب معمولی بر روی غده های سیب زمینی شود. کودهای زیستی حاوی نژادهای باکتریایی رقابتی می تواند باعث افزایش در کیفیت وکمیت غده ها شود.

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. ضدعفونی کردن غده های بذری با سموم کاپتان و مانکوزب می تواند در کاهش شدت بیماری موثر باشد.

اقدامات پیشگیرانه

 

 

بیماری اسکب پودری سیب زمینی

 

نام بیماری: اسکب پودری سیب زمینی

نام انگلیسی:Powdery Scab

نام علمیSpongospora subterranean

 

 

 

به طور خلاصه

        لکه‌های کوچک گرد تیره و کمی فرورفته با حاشیه برآمده و شکافته.

      زخم ها که در ابتدا به صورت منفرد یا دسته ای هستند به مرور زمان گسترش یافته و با پیوستن به یکدیگر سطح غده را در بر می گیرند.

 

علائم

بیماری اسکب پودری سیب زمینی در بخش هوایی بوته سیب زمینی علائمی ندارد. علائم اولیه در غدد سیب‌زمینی شامل ظهور جوش‌های برآمده کوچک به رنگ بنفش-قهوه‌ای با ظاهری گرد و صاف و اسفنجی می‎‌باشد. با افزایش اندازه‌ آن‌ها، زخم ها پیوسته و لکه‌های بزرگ و نامنظمی را روی پوست سیب‌زمینی تشکیل می‌دهند. با گذشت زمان زخم ها پاره شده و سبب تخریب پوست غده‌ها و ایجاد شانکرهای (زخم‌ها) چوب‌پنبه‌ای به نام جرب (اسکب) می شود. در نهایت گال‌های متورم و زگیل‌مانند سبب کاهش بازارپسندی محصول می‌شود. در خاک‌های با رطوبت بالا، لکه‌ها به سمت داخل توسعه می‌یابند و حفره‌های عمیقی را در غده شکل می‌دهند و سبب تخریب بخش عمده‌ای از بافت داخلی غده می‌شوند. این علائم در طی مراحل رشدی گیاه ادامه می‌یابد.

 

علت ها

عامل بیماری اسکب پودری سیب زمینی یک بیمارگر خاکزاد به نام Spongospora subterranea می‌باشد که شش سال در خاک بقا می یابد. بیماری در دماهای پایین (12 تا 18 درجه سانتیگراد) و خاک‌های اسیدی و سنگین که مستعد غرقابی شدن هستند شایع می‌باشد. همچنین دوره‌های متناوب دما و رطوبت سبب توسعه بیماری می‌شود. بذور، غده‌های آلوده، لباس و ابزارآلات و کودهای حیوانی عامل انتشار بیماری می‌باشند. آلودگی اولیه غده‌ها از طریق عدسک‌ها، چشم‌ها و زخم‌ها انجام می‌گیرد. جرب پودری سبب بیماری‌زایی در طیف وسیعی از اعضای خانواده سولاناسه (بادمجانیان) برای مثال گوجه‌فرنگی می‌شود.

 

کنترل ارگانیک

تاکنون روش کنترلی بیولوژیک برای این بیماری گزارش نشده است.

 

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک (در صورت وجود) را همیشه در نظر داشته باشید. این بیماری جز بیماری های قرنطینه ای در کشور می باشد.

 

اقدامات پیشگیرانه

ü     استفاده از واریته‌های متحمل.

ü     استفاده از بذور سالم و گواهی شده.

ü     اجرای تناوب زراعی طولانی با گیاهانی غیر از هویج، ترب، چغندر و شلغم به مدت 3 تا 10 سال.

ü     کشت در خاک‌هایی با زهکشی مناسب که مستعد غرقابی شدن نیستند.

ü     حذف میزبان‌های ثانویه مانند خانواده سولاناسه (بادمجانیان) در داخل و اطراف مزرعه.

ü     ضدعفونی ابزارآلات زراعی و لباس‌ها.

ü     عدم استفاده از کودهای حیوانی آلوده به بیماری (تغذیه حیوانات از سیب‌زمینی‌های آلوده به بیماری جرب).

ü     شخم عمیق و آفتابدهی خاک پس از برداشت.

 

 

بیماری شوره سیاه سیب زمینی

 

 

نام بیماری: شوره سیاه سیب زمینی

نام انگلیسی :  Black Scurf

نام علمی : Rhizoctonia solani

 

 

 

به طور خلاصه

 

علائم

در بیماری شانکر ساقه زیرزمینی و شوره سیاه سیب زمینی، نقاط سیاه برجسته با اندازه های متفاوت و شکل نامنظم روی سطح غده های سیب زمینی ظاهر می شود. این لکه های سیاه را می توان به راحتی با ماش دادن یا خراش دادن از سطح سیب زمینی جدا کرد. با کمک ذره بین دستی می توان ماده قارچی سفید رنگ را در اطراف این لکه ها مشاهده کرد. این قارچ همچنین علائمی شبیه به شانکر ساقه را در شاخه ها و ساقه های جدید ایجاد می کند. علاوه بر اینلکه های قهوه ای و فرورفته روی ریشه بوجود می آید که اغلب با رشد قارچ سفید رنگی احاطه می شوند. اگر پوسیدگی، ساقه را احاطه کند و مانع انتقال آب و مواد غذایی شود، برگ ها تغییر رنگ داده و پژمرده می شوند.

 

علت ها

بیماری شانکر ساقه زیر زمینی و شوره سیاه سیب زمینی توسط قارچ Rhizoctonia solani ایجاد می شود که می تواند در دماهای 5 تا 25 درجه سانتیگراد، حتی در صورت عدم وجود سیب زمینی، برای مدت طولانی در خاک زنده بماند. آلودگی می تواند از طریق خاک یا در اثر استفاده از غده های بذری آلوده ایجاد شود. در واقع قارچ ها باعث ایجاد پوسیدگی نمی شوند اما نباید از این غده ها برای تکثیر استفاده کرد. هوای سرد و مرطوب می تواند آلودگی را تشدید کند. هوای گرم در مراحل اولیه رشد گیاه، اثرات بیماری را کاهش می دهد. بیماری های لکه سیاه و شانکر ساقه در خاک های سبک تر و شنی تر رایج تر هستند.

 

کنترل ارگانیک

برای ضدعفونی کردن غده های بذری می توان از قارچ کش های بیولوژیک 5% Trichoderma harzianum به میزان 3 در هزار استفاده کرد. این کار ممکن است ظهور بیماری لکه سیاه در مزارع و تعداد غده های آلوده را کاهش دهد. یک روش دیگر استفاده از کود گاوی در مزارع شخم زده یا تدخین زیستی با بقایای خردل سبز است.

 

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید.

ضدعفونی غده های بذری و قطعات بذری با یکی از قارچ کش های تیابندازول 60 %، پنسی کورون 25%، ایپرودیون 50 % و یا ایپرودیون + کاربندازیم 26% موجب کاهش چشمگیر بیماری می شود. برای ضدعفونی کردن غده های بذری بریده لازم است محل بریدگی چوب پنبه ای شده باشد.

 

اقدامات پیشگیرانه

 

بیماری بید سیب زمینی

 

نام بیماری:  بید سیب زمینی

نام انگلیسی: Potato Tuber Moth

نام علمی:  Phthorimaea operculella

 

 

به طور خلاصه

·        لاروها وارد برگ های جوان می شوند و در غده ها تونل ایجاد می کنند.

·        ساقه ها ضعیف و گاه شکسته شده و سبب مرگ گیاه می شوند.

·        غده ها می پوسند و بوی نامطبوعی منتشر می کنند.

علائم

بید سیب زمینی می تواند از گیاهان مختلفی از خانواده سولاناسه تغذیه می کند، اما سیب زمینی را بیشتر ترجیح می دهد. لاروها به برگ های سیب زمینی، ساقه، دمبرگ و غده ها حمله می کنند. آنها بافت های داخلی برگ ها را بدون آسیب به اپیدرم می خورند و تاول های شفاف از خود بر جای می گذارند. ساقه های ضعیف و گاها شکسته شده و سبب مرگ گیاه می شوند. لاروها از طریق چشم های (جوانه ها) سیب زمینی وارد آن می شوند و تونل های باریکی در امتداد سطح غده ایجاد می کنند و یا اینکه تونل های عمیق و بی شکی را در بافت های درونی پدید می آورند. فضولات ناشی از تغذیه لاروها در نقطه های وروردی آنها قابل مشاهده است که محلی برای ورود بیماری های قارچی و باکتریایی فراهم می کند.

 

علت ها

شب پره بالغ آفت بید سیب زمینی دارای بدن کشیده و خاکستری رنگ، شاخک های دراز، بال های جلویی باریک و قهوه ای رنگ با نقاط تیره ی پراکنده در آن و بال های عقبی خاکستری روشن با کناره های بلند می باشد. این آفت غالبا شب فعال است و جذب نور می شود. تخم ها به طور انفرادی و یا دسته ای بر روی برگ ها و یا بر روی جوانه های غده در خاک های خشک گذاشته می شوند. تخم ها در صورتیکه دمای هوا برای یک مدت طولانی کمتر از 4 درجه سانتی گرد باشد، تفریخ نمی شوند. لاروها سر قهوه ای تیره رنگ دارند و بدن آنها از قهوه ای روشن تا صورتی است. آنها به درون دمبرگ ها، شاخه های جوان یا رگبرگ ها و سپس به درون غده ها نفوذ می کنند و تونل های بی شکلی بوجود می آورند. دمای بهینه برای چرخه زندگی آنها 25 درجه سانتیگراد است ولی می توانند دمای بین 15 تا 40 درجه سانتیگراد را نیز تحمل کنند. سله های موجود در خاک های خشک، محل مطلوبی برای بقای لاروهاست.

 

کنترل ارگانیک

به منظور تیمار غده های آلوده به لاروهای بید سیب زمینی می توان از سوسپانسیون آبی گونه های مختلف نماتدهای بیمارگر حشرات از جنس استینرنما و هترورابدیتیس استفاده کرد که منجر به مرگ و میر 90 درصدی آفت شده است. در ایران آغشتن غده های آلوده به فراورده تجاری 86% Steinernema carpocapsa با غلظت شش گرم در لیتر در کنترل آفت به میزان 69 تا 72 درصد موثر بوده است. در برخی مناطق زمانی که فرمولاسیون های تجاری حاوی عامل بیولوژیک در دمای 10 تا 25 درجه سانتیگراد به میزان 5 گرم در یک کیلوگرم غده به کاربرده شد، کنترل خوبی روی این آفت نشان داد. کاربرد چای به عنوان یک ماده افزودنی در افزایش کارایی و ماندگاری حشره کش بیولوژیک گرانولوویروس روی بید سیب زمینی توانست 93.52 درصد مرگ و میر در لاروهای سن دوم بید سیب زمینی ایجاد کند. روغن پوست پرتقال منجر به کاهش زادآوری بید سیب زمینی می شود. هر چه دوز روغن گیاهی یا زمان در معرض قرارگیری آفت افزایش یابد، تولید تخم و زنده مانی آن کاهش بیشتری را نشان می دهد. برای سمپاشی انبارهای خالی می توان از آفت کش آزادیراختین به میزان 5 میلی لیتر در لیتر و برای سمپاشی غده ها در انبار به میزان یک میلی لیتر در لیتر استفاده کرد.

در انبارهایی که غده ها به صورت فله ای نگهداری می شوند، برای پوشش غده ها توصیه شده است تا از مخلوط آهک و خاکستر و ماسه استفاده شود. استفاده از کاه گندم، برگ اکالیپتوس و برگ اسطوخدوس نیز می تواند مانع تخم ریزی شب پره بید سیب زمینی شود. همچنین سمپاشی غده های سیب زمینی که به صورت فله ای انبار شده اند، با عصاره بذر ریحان، گل ابری و حشره کش آزادیراختین به نسبت یک درهزار در کاهش آلودگی غده در انبار موثر است.

 

کنترل شیمیایی

کنترل تلفیقی با رویکرد پیشگیرانه به همراه کنترل بیولوژیک را همیشه در نظر داشته باشید. از آنجایی که این آفت در مزرعه و در انبار غده های سیب زمینی را آلوده می کند لذا می توان از سموم شیمیایی درمزرعه و در انبار برای کنترل آن استفاده کرد. ضدعفونی کردن غده ها پیش از کاشت با یک حشره کش تماسی نفوذی مانند دیازینون یا دورسبان تا  98 درصد لاروها را از بین می برد. استفاده از سموم دلتامترین، سایپرمترین و یا لامبداسای هالوترین در مزرعه قبل از برداشت محصول یا در زمان برداشت، می تواند در کاهش آلودگی موثر باشد.

در صورت امکان بهتر است دیوارها، سقف و کف انبار قبل از انتقال غده ها با آفتکش مناسبی تیمار شود، به ویژه اگر در سال قبل، این آفت در انبار مشاهده شده باشد. در این خصوص سمپاشی انبار خالی با حشره کش های دلتامترین 2.5% به میزان 0.5 میلی لیتر در لیتر، آلفاسایپرمترین 10% به میزان 10 میلی لیتر در لیتر و یا آبامکتین 1.8% به میزان 0.5 میلی لیتر در لیتر توصیه می شود. همچنین به منظور محافظت غده ها در انبار و کاهش آلودگی آنها، پیشنهاد شده است تا غده ها با محلول حشره کش های دلتامترین 2.5% به میزان 0.2 میلی لیتر در لیتر، پیرترین 0.1% به میزان 3 کیلوگرم برای یک تن غده، آلفا سایپرمترین 10 % به میزان 0.1 میلی لیتر در لیتر و یا آبامکتین 1.8% به میزان 0.5 میلی لیتر در لیتر سمپاشی شوند. ماده کلرپروفام که برای مهار جوانه زنی غده های سیب زمینی کاربرد دارد، خاصیت حشره کشی روی لارو و حشره کامل بید سیب زمینی دارد. استفاده از این ترکیب برای یک غده سیب زمینی به مقدار 60 میلی لیتر در 140 میلی لیتر آب می تواند غده های سیب زمینی را برای یک دوره 50 روزه در انبار از آلودگی به بید سیب زمینی محافظت کند. توصیه می شود سمپاشی با کلرپروفام 15 تا 20 روز بعد از برداشت سیب زمینی انجام گیرد، زیرا که استفاده از کلرپروفام بلافاصله بعد از برداشت سیب زمینی از مزرعه موجب پوسیدگی غده ها در انبار می شود. خیس کردن یا آغشتن گونی های سیب زمینی در داخل انبار با محلول آلفا سایپرمترین 10% به میزان یک درصد در کاهش آلودگی سیب زمینی اثر گذار است.

 

اقدامات پیشگیرانه

 

در مزرعه

·        استفاده از غده های بذری که از گیاهان سالم تهیه شده باشند.

·        استفاده از ارقام مقاوم یا متحمل

·        کشت ارقام زودرس

·        استفاده از تله های فرومونی برای شکار انبوه در مزرعه و انبار

·        پنج تا شش هفته بعد از کشت، پای بوته های سیب زمینی خاک داده شود که حشره کامل قادر به تخم ریزی روی غده ها نشود.

·        از بین بردن بقایای گیاهی و غده ها پس از برداشت

·        کاشت عمیق تر بذر سیب زمینی، در عمق 5 سانتیمتر یا بیشتر

·        کنترل علف های هرز و سایر میزبان های آفت در مزرعه و اطراف آن

·        آبیاری منظم زمین برای جلوگیری از ایجاد سله در خاک

·        سله شکنی در اولین زمان ممکن پس از آبیاری انجام گیرد.

·        برداشت به موقع غده ها در صورت رسیدگی

·        از کاشت سیب زمینی در زمین هایی که آلودگی شدید دارند یا در مجاورت زمینه ای آلوده هستند خودداری کنید.

 

در انبار

ü     تمیز نگه داشتن کیسه های انبارداری و سایر تجهیزات از حشرات

ü     اجتناب از انتقال غده های آلوده به انبار

ü     استفاده از برگ گیاهان دورکننده مثل اکالیپتوس و شاهپسند در انبار

ü     هواکش های انبار را با توری ظزیف بپوشانید.

ü     غده های سبز رنگ را که احتمال آلودگی در آنها بالاست وارد انبار نکنید.

ü     نگه داری غده ها در انبار در دمای 4 تا 6 درجه سانتیگراد

ü     قرار دادن غده های سالم در کیسه های نو و بدون آلودگی جهت نگهداری و انتقال به انبار

ü     استفاده از روشنایی ضعیف در فضای انبار غده های بذری به منظور جلوگیری از تخم ریزی حشرات بالغ

ü     بررسی غده های موجود در انبار هر دو هفته یکبار و جداسازی غده هایی که سطح آنها سوراخ بوده یا غده های پوسیده