توجه به سلامت خاک و مدیریت صحیح آن یکی از اصول اساسی برای تولید پایدار در کشاورزی است. درصورتی که توجهی به این سیستم پویا و زنده کشاورزی نشود، تولید با افت معنیداری مواجه خواهد شد. کوددهی مبتنی بر اصول ۴ گانه (منبع مناسب کودی، مقدار درست مصرف، روش و زمان صحیح مصرف) نیازمند این است که از ویژگیهای فیزیکو-شیمیایی خاک اطلاعات دقیق داشته باشیم که این اطلاعات با انجام آزمایش خاک قابل دستیابی است.
یکی از کلیدواژههایی که به تکرار مطرح میشود، حد مطلوب (حد کفایت) عناصر غذایی خاک است که در این مقاله مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. در صورتیکه کمبود عناصر غذایی در خاک وجود داشته باشد علایم آن بصورت شکل زیر در گیاه ظاهر خواهد شد:
دو عبارتی که در آزمایشات خاک مطرح میشوند، حد مطلوب و حد بحرانی عناصر غذایی در خاک هستند.
حد مطلوب یک عنصر غذایی، بازهای از غلظت عنصر است که در آن بیشترین عملکرد حاصل میشود. غلظت بحرانی، سطحی از یک عنصر غذایی است که در غلظتهای کمتر از آن، عملکرد، کیفیت و یا وضعیت کلی گیاه از شرایط مطلوب دورتر میشود.
دانستن اینکه حدکفایت یا حدبحرانی یک عنصر غذایی چقدر است و انجام آزمایش خاک و اطلاع از وضعیت عناصر موجود در خاک کمک بسیار زیادی به مدیریت کوددهی میکند.
عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان در دو دسته کلی پرمصرف و کم مصرف طبقهبندی میشوند. بصورت عمومی در اکثر آزمایشات خاک، عناصر غذایی نیتروژن، فسفر، پتاسیم، آهن، روی، منگنز، مس و بر اندازهگیری میشوند که در ادامه هرکدام از آنها را مورد بحث قرار خواهیم داد.