تاریخچه ای پیرامون انواع کودها

میزان تولبد محصول ، با میزان عناصر معدنی و گاهی عناصر آلی خاک که برای انها قابل استفاده باشد،متناسب است.از دیر باز بشر به اهمیت نقش عناصر معدنی و آلی در رشد گیاه وتولید محصول پی برده بود.سالها قبل از میلاد مسیح،سرخپوستان بومی قاره آمریکا، ازکمپوست به منظور افزایش تولید محصولات کشاورزی استفاده می کردند.در اواسط قرن نوزدهم یک شیمیدان آلمانی به نام Liebig (پدر علم کودهای شیمیایی)از استحصال خاکستر گیاهان به ازت ، فسفر وپتاس دست یافت و ده سال بعد دریافت که مواد استحصال شده ، مواد شیمیایی نبوده اند بلکه مواد آلی می باشند.بعد از جنگ دوم جهانی،مهم تریت این عناصر(ازت ، فسفر وپتاسیم)،به صورت کودهای سنتزی شیمیایی با هدف افزایش تولید محصولات کشاورزی ، مورد استفاده قرار گرفتند.کاربرد روز افزون کودهای شیمیایی باعث بروز خسارات جبران ناپذیر زیست محیطی ، بهداشتی و اقتصادی شده است.کاربرد کودهای شیمیایی نیتروزنه به واسطه ی بر جای ماندن آنها در طبیعت ، سبب آلودگی آب و خاک شده و از این طریق سبب ایجاد بیماری های مختلفی از قبیل سرطان و متهموگلوبینما در انسان می شوند.از طرفی تولید هر کیلوگرم کود شیمیایی نیتروژنه،مستلزم مصرف 2200 کیلوکالری انرژی است.این مقدار انرژی عموما از منابع نفتی و صنایع پتروشیمی تامین می گردد.این معایب کودهای شیمیایی باعث شد که تولید کودهای بیولوژیک مورد توجه جدی قرار گیرد.

اهمیت تولید کودهای بیولوژیکی(زیستی)به صورت بومی

با توجه به سازگاری ریز جانداران با شرایط محیطی و اقلیمی زیستگاه خود ، استفاده از باکتری های غیر بومی که از مناطقی با ویژگی های متفاوت نسبت به شرایط اقلیمی کشور به دست آمده اند،جهت تولید کود بیولوژیک و استفاده از آنها در شرایط اقلیمی کشور ، مسلما از کارآیی لازم برخوردار نخواهد بود.بنابراین،استفاده از باکتری های بومی که با شرایط خاک و اقلیم کشور سازگار هستند ، برای تولید کودهای بیولوژیک از ارزش ویژه ای برخوردار است.

صرفه جویی اقتصادی حاصل از کاربرد کودهای بیولوژیک

بر اساس گزارش ها و مشاهدات موجود ، کاربرد کود بیولوژیک باعث کاهش مصرف کود شیمیایی حداقل تا مقدار 30 درصد می گردد.با احتساب ارزان ترین قیمت اوره در بازار جهانی (185 دلار در هر تن فله – تولید اندونزی)وهمچنین با فرض حداقل صرفه جویی 30 درصدی در نیاز به کود شیمیایی ،جایگزین کردن کود بیولوژیک به جای آن،مزایای اقتصادی مناسبی را برای کشاورزان و کشور به همراه دارد.به عنوان مثال،استفاده از کود بیولوژیک (با قیمت متوسط 3500 تومان به ازای هر کیلوگرم)در مزارع غلات با احتساب متوسط مصرف 200 کیلوگرم اوره در هکتار توام با احتساب هزینه های حمل و نقل ،حدود 8900 تومان درهکتار زمین های زیر کشت غلات ،این صرفه جویی حدود 35 میلیارد تومان در سال(بر اساس قیمت های سال 1389)خواهد بود.همچنین کاربرد حجم کمتری از کود بیولوژیک (تا 30 درصد مقدار کودهای شیمیایی)، به تنهاییذ می تواند تاثیر به سزلیی در کاهش هرینه های حمل و نقل ، انبارداری و توزیع داشته باشد.

سایر مزایای ناشی از کاربرد کودهای بیولوژیک

افزون بر صرفه جویی فوق، تولید و مصرف کودهای بیولوژیک میتواند مزایای زیر را برای کشور به دنبال داشته باشد:

حفظ و توسعه ی باروری خاک به موازات افزایش حاصلخیزی خاک

جلوگیری از آلودگی خاک و منابع آب های سطحی و زیرزمینی ناشی از ترکیبات باقیمانده ی کودهای شیمیایی

جلوگیری از توسعه بیماری های ناشی از مصرف آب و محصولات آلوده به ترکیبات نبتروژنه ای که در اثر کاربرد کودهای شیمیایی به ویژه کودهای نیتروژنه ایجاد می شوند.

از دیگر مزایای این نوع کودها میتوان به استفاده فوری پس از خرید اشاره کرد.این کودها حجم و وزن کمی دارند، لذاحمل ونقل آنها به آسانی صورت می گیرد.با وجود این ، نگهداری و کاربرد آنها نیازمند رعایت موارد خاصی میباشد.

 در سال های اخیر استفاده از کودهای بیولوژیک،جایگزینی بو سازگار برای کودهای شیمیایی،به منظور افزایش حاصلخیزی خاک به شمار رفته و به عنوان یکی از مهم ترین راهبردهای تغذیه ای گیاه برای نیل به اهداف کشاورزی پایدار مورد توجه قرار گرفته اند .اگرچه استفاده از کودهای بیولوژیک در کشاورزی قدمت زیادی دارد ،ولی بهره برداری علمی از این گونه منابع ، سابقه چندانی ندارد.با وجود اینکه استفاده از این کودها مدتی رو به کاهش گذاشته است،ولی امروزه با توجه به چالش هایی که مصرف بی رویه کودهای شیمیایی به وجودآورده اند،استفاده از آنها در کشاورزی مجددا مطرح شده است.

 

برگرفته از کتاب: حاصلخیزی خاک و کودهای بیولوژیک و رهیافتی اگرواکولوژیک