چند نکته ضروری در مورد محلول پاشی برگی

چند نکته ضروری در مورد محلول پاشی برگی

امروزه ثابت شده که یکی از راههای افزایش مقاومت گیاهان به آفات و بیماریها تغذیه مناسب و تقویت تغذیه ای آنها می باشد، وجود نیتروژن زیاد در خاک مقدار آب و نیترات سلولهای گیاهی را افزایش داده و جذب شته ها که از شیره گیاهان تغذیه می کنند، می شود. فرضیه هایی که بیشتر مورد توجه قرار گرفته است این است که گیاهانی که مواد جامد محلول بالایی دارند خوراک مناسبی برای حشرات نیستند با این حال فرضیه کاملا ثابت نشده است. بطور کلی انواع مقاومت گیاهان به آفات به شرح زیر است:

تغذیه عناصر غذایی هر سه مورد فوق را تحت تاثیر قرار می دهد. وجود آمینواسیدهای زیاد که در اثر مصرف زیادی نیتروژن و یا کمبود پتاسیم دیده می شود شدت آلودگی ها را افزایش می دهد. تغذیه نامتعادل گیاه به خصوص مصرف بیش از نیاز، حساسیت گیاه را به آفات افزایش می دهد. بور یکی دیگر از عناصر غذایی است که در سنتز سیانیدین و پلی فنل های مختلف نقش دارد و این مواد نقش عمده ای در مقاومت گیاهان ایفا می کنند. از موارد دیگر می توان به نقش سیلیس اشاره نمود که یک عامل مکانیکی در مقابل حشرات مکنده و جونده است. محلول پاشی سیلیکات سدیم روی تعداد شته ها در برنج به خصوص در موارد کمبود نیتروژن تاثیر معنی داری دارد. در مورد تاثیر کودهای محلول پاشی اوره و کودهای کلردار روی سفیدک و غیره بررسی گردد. یکی دیگر از عناصر مهم در کاهش بعضی از بیماریها کلسیم است: کلسیم در پایداری غشاهای مختلف محلول نقش دارد و در کمبود آن مواد محلول مثل قندها به خارج سلول نشت می کنند. پلی گالاکتورونازهای کلسیمی در اتصال دیواره های سلولی نقش اساسی دارند. اکثر قارچ هی بیماری زا با تولید آنزیمهایی مثل پلی گالاکتوروناز دیواره سلولی را هضم می کنند. فعالیت این آنزیم با مقدار کلسیم به شدت کاهش می یابد. یکی دیگر از عناصر مهم در کاهش بیماریها مس است که در قارچ کش ها نیز مورد استفاده قرار می گیرد. مصرف خاکی یا حتی محلول پاشی سولفات مس هم در کاهش سفیدک و هم بیماری زخم ساقه گندم موثر است. محلول پاشی سولفات در کاهش بیماری زخم ساقه گندم خیلی موثر است. مطابق جدول زیر:

جدول 1- تاثیر سولفات مس روی زخم ساقه گندم

تیمار

مصرف کود مس(kg/ha)

درصد بیماری

محصول (kg/ha)

شاهد

_

92

294

کود مس (نواری)

10

76

411

کود مس (مصرف پخش در سطح مزرعه)

10

34

2016

کود مس (محلول پاشی)

10

6

2116      

کود مس (محلول پاشی)

2

7

2505

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یکی از موضوعاتی که مطرح شده است افزایش جذب عناصر غذایی از خاک در گیاهانی است که محلول پاشی شده اند. این فرضیه براین اساس است که محلول پاشی سبب ترشح مواد قندی و سایر مواد از ریشه به محلول خاک می گردد. ترشح این مواد سبب بهبود فعالیت میکروبی در ریزوسفر شده و قابلیت جذب مواد را افزایش می دهد.

در گیاهانی مثل گوجه فرنگی که تازه نشا شده اند محلول پاشی یکی از موارد مهم در استقرار گیاه می باشد. آغاز روییدن ریشه ها در نشا نیاز به کنترل تورژسانس در بافت استیل هست. آسیمیلاتها عمدتا ساکارز برای رشد ریشه ها که از برگها و ساقه تامین می شود اگر که تنش آبی در هنگام انتقال نشا باعث کاهش فتوسنتز و رشد سایر قسمتها می شود ولی تامین مواد غذایی بخصوص قندها و خود آب تورژسانس گیاه را افزایش داده و انرژی لازم را برای زنده ماندن تامین می کند. حتی قبل از کندن گیاه می توان مواد قندی روی آنها محلول پاشی نمود تا ذخیره انرژی را افزایش داد برای این کار محلول 20 در هزار ساکارز می توان قبل از انتقال نشاها محلول پاشی نمود.

بعداز تنش های محیطی مثل تنش سرما و تگرگ گیاه دچار کاهش رشد در اثر صدمه دیدن به قسمتهای رویشی و زایشی می گردد در این مواقع محلول پاشی می تواند اثرات سوء تنش را کمی جبران نماید.

یکی از کاربردهای مهم محلول پاشی کنترل عوارض فیزیولوژیکی گیاهان بخصوص در درختان میوه می باشد.

-چوب پنبه ای شدن گلابی آنجو: در تحقیقات متعدد مشخص شده که محلول پاشی کلرور کلسیم باعث افزایش کلسیم میوه شده و شیوع چوب پنبه ای شدن سیب و گلابی را کاهش می دهد. زمان محلول پاشی برای کنترل چوب پنبه ای اوایل خرداد تا اواخر تیرماه بود. در این تحقیق همچنین ثابت شده که کاهش سفتی میوه تا ده روز به تعویق می افتد. تولید اتیلن نیز که بعنوان هورمون رسیدگی شناخته می شود در میوه هایی که کلسیم بالایی دارند دیرتر صورت می گیرد. در این  تحقیق همچنین ثابت شده که کاهش سفتی میوه تا ده روز به تعویق می افتد. تولید اتیلن نیز که بعنوان هورمون رسیدگی شناخته می شود در میوه هایی که کلسیم بالایی دارند دیرتر صورت می گیرد. در این آزمایش غلظت کلسیم مصرفی حدود 6 گرم در لیتر کلسیم خالص از منابع مختلف بود. محققین گزارش نمودند که محلول پاشی کلرور کلسیم به غلظت 3/32 میلی مول کلرور کلسیم در زمانهای مختلف سبب افزایش نیازهای سرمایی میوه ها در سردخانه شد.

لکه تلخی و نرم شدن میوه های سیب: تحقیقات مختلف ثابت نموده است که محلول پاشی کلسیم نقش عمده ای در کاهش عوارض فیزیولوژیکی دارد محققین متعددی گزارش نمودند محلول پاشی کلسیم نقش عمده ای در کاهش عوارض فیزیولوژیکی دارد محققین متعددی گزارش نمودند محلول پاشی کلرور کلسیم در 13- 4 نوبت به غلظت 5 در هزار در هکتار، درصد لکه تلخی را از 20 درصد به 4 درصد کاهش داد. کلسیم را می بایستی بصورت قبل از برداشت به طور مکرر استفاده نمود. تاثیر کلسیم قبل از برداشت شامل کاهش عوارض فیزیولوژیکی مثل لکه تلخی، نرم شدن و نهایتا افزایش عمر انبارداری خواهد بود. مقدار کلسیم شده جذب شده بداخل میوه از سالی به سال دیگر، درجه رسیدگی یا رشد میوه و نوع رقم نیز فرق می کند. اختلاف در شرایط رشد گیاه، عوامل محیطی و رشد میوه روی مقدار کلسیم جذب شده تاثیر گذار است برای افزایش غلظت کلسیم بعضی محققان آنرا اواخر مرحله رشد میوه و بعضی دیگر از اوایل رشد میوه می دانند. محلول پاشی حداقل در سه نوبت با یک ماه فاصله از اوایل خرداد مناسب است. محلول پاشی کلسیم برای ارقام حساس به این عوارض بایستی در مراحل اولیه رشد زمانی که اندازه میوه 5/2 سانتی متر باشد، صورت گیرد. برای افزایش کلسیم در میوه از منابع یا نمکهای مختلف کلسیم مثل کلرورکلسیم یا نیترات کلسیم استفاده می شود. طبق آزمایش هایی که صورت گرفته کلرورکلسیم و نیترات کلسیم از همه مناسب تر می باشند، ولی نیترات کلسیم بدلیل داشتن نیتروژن و افزایش زنگار در میوه اهمیت کمتری دارد. محلول پاشی یک روش موثر جهت تصحیح کمبود خاک و غلبه بر ناتوانی آن جهت انتقال مواد غذایی به گیاه می باشد. بیش از 90 درصد مواد محلول پاشی در ریشه ها پس از یک ساعت می تواند پیدا شود. مشکل اصلی عناصر کم تحرک توزیع این مواد در قسمتهای مختلف گیاه است. کلسیم یکی از عناصر می باشد که توزیع آن در گیاه به عوامل مختلفی بستگی دارد و کمبود موضعی که در اثر توزیع غیر یکنواخت در گیاه بوجود می آید سبب بروز عوارض فیزیولوژیکی در میوه ها می گردد. محلول پاشی برای کنترل پوسیدگی گلگاه در بعضی از مقالات به مقدار نیم درصد نیترات کلسیم زمانی که میوه ها به اندازه حبه انگور باشند توصیه شده است. تکرار محلول پاشی با فاصله یک هفته در میان به تعداد سه مرتبه مفید می باشد. ازکلرور کلسیم نیز به غلظت 6/0 درصد می توان استفاده نمود. محلول پاشی کلسیم برای گوجه فرنگی های مزرعه ای بهتر از گلخانه ای می باشد چون گلدهی گوجه فرنگی های گلخانه ای در یک زمان صورت نمی گیرد. محققین گزارش نمودند که محلول پاشی کلسیم (5 در هزار در هکتار) و بور به غلظت 300 میلی گرم در لیتر ترکیدگی گوجه فرنگی را به شدت کاهش می دهد. بنابراین محلول پاشی کلسیم در گوجه فرنگی ترکیدگی و پوسیدگی گلگاه را کاهش داده و کیفیت میوه را نیز از لحاظ سفتی افزایش می دهد.

محلول پاشی اوره برای درختان میوه:

تاثیر محلول پاشی اوره در بهار بحث برانگیز است. بعضی محققان گزارش نمودند که محلول پاشی اوره در بهار برای تشکیل میوه و افزایش محصول موثرتر از مصرف خاکی می باشد. در حالیکه عده دیگر تاثیر چندانی از محلول پاشی اوره در بهار را گزارش نداده اند. یکی از دلایل مهم تاثیر یا عدم تاثیر اوره در بهار  مربوط به غلظت مصرفی اوره است. غلظت پایین اوره محلول پاشی شده در بهار جهت جلوگیری از سوختگی تحرک آن را در داخل گیاه کاهش می دهد. بنابراین اوره محلول پاشی شده در برگها باقی مانده و به بافتهای دیگر منتقل نمی شوند. تحقیقات دیگر روی مصرف پاییزه اوره متمرکز شده است و اعتقاد بر این است که مصرف دیر هنگام اوره با غلظت زیاد با وجود سوختگی برگی موثرتر است ولی بعضی از محققان اعلام داشته اند که پیر شدن منطقه ریزش برگ در اواخر فصل رشد ممکن است انتقال مواد را از برگها به ساقه محدود نماید. با توجه به یافته های جدید مشخص شده است که محلول پاشی اوره در پاییز سبب افزایش نیتروژن ذخیره در جوانه ها و پوست اسپارها می شود و بهترین زمان محلول پاشی را بعد از برداشت میوه اعلام نمودند. مصرف اوره در زمانهای دیگر انتقال نیتروژن را به جوانه ها کاهش می دهد. تجمع مواد نیتروژنه نه تنها رشد سال بعد را افزایش می دهد بلکه تحمل گیاه را نیز به سرما بهبود می بخشد که بایستی تحقیقات بیشتری صورت گیرد. غلظت 2/0 درصد تا 5/2 درصد اوره را می توان برای درختان میوه مصرف کرد ولی در غلظتهای بالا سوختگی دیده می شود. ترکیب اوره با سولفات روی سبب افزایش انتقال اوره از برگها به جوانه ها و یا پوست درخت می شود. بنابراین ترکیبی از اوره و روی ممکن است تاثیرات خوبی داشته باشد. ترکیبی از سه ماده غذایی اوره، روی و بور در آنها متحرک است یا در اوایل فصل رشد زمانیکه جوانه ها در بهار برای گونه هایی که بور در آنها متحرک نیست متورم می شوند تاثیرات خوبی را روی تشکیل میوه خواهد داشت. در اوایل فصل دمای خاک پایین در درختان خشکباری برگها بعد از گلدهی ظاهر می شوند و این نشان دهنده اینست که انتقال مواد در آوند چوبی که در اثر تعرقی از سطح برگ صورت می گیرد، محدود می شود و از طرفی فعالیت جوانه های گیاه در اثر افزایش دمای محیط به شدت بالا می باشد. در این مرحله اگر گیاه با غلظت پایینی از مواد مذکور تامین شود در تشکیل میوه تاثیر گذار خواهد بود حتی اگر ساکارز نیز بعنوان مواد هیدروکربنه به محلول اضافه گردد تاثیرش بهتر خواهد بود. به هرحال افزایش مواد نیتروژنه در جوانه ها چه در بهار و چه در پاییز نه تنها در مقاومت گیاه یا جوانه ها موثر خواهد بود بلکه رشد سال بعد و انتقال مجدد نیتروژن را تسهیل خواهد بخشید.

واسنجی محلول پاشی:

قبل از واسنجی لازم است موارد زیر کنترل گردد:

برای انجام واسنجی محلول پاشی مراحل زیر را انجام دهید.

مرحله 1: نوع مصرف یا محلول پاشی مشخص شود و روش آن را از جدول زیر انتخاب کنید:

جدول 2- روشهای مختلف برای مصارف مختلف کود

مناطق تحت پوشش محلول پاشی

روش

نوع مصرف

کل سطح مزرعه (L/ha)

A

پخش

پخش در سطح مزرعه نواری (نوار(L/ha))

B

نوار

ردیفها (ردیفها L/ha)

C

ردیفی

اگر فاصله ردیفها نامنظم و یا تغییر یافته باشند عرض ردیفها را محاسبه نموده و فاصله ردیفها در نظر گرفته نشود.
مرحله 2: وقتی که روش  BوA  یا C مشخص گردید فاصله مناسب را از جدول 3 انتخاب شود (A) پخش در کل سطح مزرعه: نازلها بایستی بفواصل مساوی از هم قرار گیرند. فاصله بین نازلها اندازه گیری شده و از ستون سمت چپ جدول 8 فاصله مناسب واسنجی را پیدا کنید مثلا برای 50 سانتی فاصله نازلها طول محل واسنجی بایستی 5/64 متر باشد. (B) مصرف نواری: عرض نوار کشت را مشخص کنید. عرض این نوار را در سمت چپ جدول 3 پیدا کرده و فاصله مناسب واسنجی را پیدا کنید مثلا برای 31 سانتی متر نوار کشت فاصله واسنجی 104 متر می باشد.

جدول 3- فاصله واسنجی و عرض محلول پاشی

فاصله واسنجی (m)

عرض نوار. فاصله ردیف یا طول نازلها (پخش درسطح مزرعه (cm))

فاصله واسنجی (m)

عرض نوار. فاصله ردیف (cm) یا طول نازلها در کل مزرعه

41

5/6

153

20

2/38

70

5/122

25

34

75

102

30

32

80

5/87

35

30

85

76

40

29

90

68

45

6/26

95

5/64

50

5/25

100

2/61

55

5/22

105

51

60

اندازه گیری کرده و از سمت چپ جدول 3 عدد مناسب را پیدا کرده و فاصله واسنجی را نیز مشخص نمایید مثلا فاصله ردیفها 5/40 سانتی متر باشد فاصله واسنجی 37 متر خوب می باشد.

مرحله 3: در مزرعه فاصله بدست آمده از جدول را اندازه گیری و علامت گذاری شود.

مرحله 4: دستگاه با تمام تجهیزات و سرعت مناسب (ثابت) در فاصله علامت گذاری شده حرکت نموده و زمان براساس ثانیه مشخص گردد. دور موتور و دنده ای که با آن حرکت می کند یادداشت گردد.

مرحله 5: با همان سرعت قبلی (دور موتور و دنده) دستگاه روی گیاهان در فاصله مشخص شده محلول پاشی نماید توجه داشته باشید که فشار محلول پاشی ثابت باشد.

مرحله 6: برای روش ( Aدر سطح مزرعه)، از یک نازل محلول را که در محل واسنجی حرکت می کند جمع نموده و زمان آنرا نیز مشخص نمایند. برای این کار می توانید یک ظرف مثلا سطل کوچک به نازل بسته و محلول را جمع آوری نموده و حجم آنرا مشخص کنید.

برای روش (B نواری)، محلول یا آب را از تمام نازل ها که روی یک نوار می پاشد جمع نموده و زمان را برحسب ثانیه در فاصله ای که تعیین شده مشخص شود.

برای روش (C ردیفی)، محلول یا آب را از تمام نازل هایی که روی یک ردیف می باشد جمع نموده و زمان لازم را بر حسب ثانیه محاسبه شود.

مرحله 7: مقدار محلول لازم را بر حسب لیتر محاسبه نمود (تعداد نازلها در مقدار محلول جمع شده نازل ضرب شود) مثلا اگر نیم لیتر از یک لیتر نازل جمع شود و 10 نازل در سم پاشی باشد مقدار محلول مصرفی حدود 10 لیتر در فاصله مشخص خواهد بود که می توانید بر حسب هکتار محاسبه نمایند. اگر فشار، سرعت و یا هر عامل دیگر تغییر کند واسنجی را باید مجددا انجام داد.

مرحله 8: مقدار کود توصیه شده که بایستی مصرف شود به تعداد ظرفیت کامل مخزن سم پاشی تقسیم شده که وزن کود بدست آمده به هر مخزن سم پاشی اضافه شود مثلا اگر مقدار آب مورد نیاز در مرحله 7 برای هکتار حدود 1000 لیتر باشد. ظرفیت مخزن سم پاشی 100 لیتر و کود توصیه شده 5 کیلوگرم در هکتار باشد در این صورت به کل زمین بایستی 10 مخزن آب محلول پاشی شود بنابراین نیم کیلوگرم بایستی کود در هر نوبت پر شدن مخزن اضافه شود.

روش مصرف نواری: در این نوع روش کاشت براساس مراحل فوق زمین کاشته شده از گیاه (روی نوارها) و آب مورد نیاز محاسبه می گردد سپس مثل مرحله 8 عمل می شود مثلا چقدر یا چند هکتار زمین بایستی در یک مزرعه 15 هکتاری که عرض نوار کاشت 3/0 متر و فاصله بین نوارها 9/0 متر باشد محلول پاشی می شود. در اینصورت=زمین محلول پاشی بر حسب هکتار

واسنجی را حداقل 2 یا 3 بار انجام داده و میانگین آنها را در نظر بگیرید.