حد مطلوب نیتروژن (N) در خاک
ازت یا نیتروژن پرمصرف‌ترین و به عبارتی عامل رشد گیاهان است که نقش مهمی در رشد و تولید گیاهان زراعی و باغی دارد. نیتروژن مهم‌ترین عنصر غذایی برای رشد مطلوب گیاهان است.
در خاک فرم‌های مختلف نیتروژن وجود دارد اما دو فرم قابل جذب آن برای گیاهان نیترات و آمونیوم است. اما دقت داشته باشید که عمدتا فرم قابل جذب به صورت نیترات است.
در اکثر آزمون‌های خاک، نیتروژن یا ازت کل بصورت درصد اندازه‌گیری می‌شود، اما همانطور که گفته شد، فرم قابل جذب نیتروژن عمدتا بصورت نیترات است و مناسب است که در آزمایشات فرم نیتراتِ نیتروژن اندازه‌گیری و گزارش شود.
مقادیر بهینه ازت در خاک بسته به نوع کشت متفاوت است، اما بطور کلی:
- مقدار بهینه نیتروژن کل در خاک بین ۰.۱ تا ۰.۲ درصد است. در مقادیر پایین‌تر از آن کاهش عملکرد اتفاق خواهد افتاد.
- مقدار بهینه نیترات در خاک ۲۰ تا ۳۰ میلی‌گرم در کیلوگرم خاک (ppm) است. در سطوح کمتر از ۱۰ ppm احتمال کاهش عملکرد زیاد است.
به طور خلاصه· رنگ‌پریدگی و زرد شدن برگ‌ها، قرمز شدن رگبرگ ها و دمبرگ‌ها.
· کاهش رشد گیاه.
· باریک و بلند شدن ساقه.
کنترل ارگانیک
افزایش مواد آلی در خاک سبب حفظ ساختار خاک شده و ظرفیت نگهداری آب و عناصر غذایی را افزایش می‌دهد. مواد آلی را می توان به صورت کودهای حیوانی، کمپوست، خاکبرگ (پیت) و یا ترکیب ساده ای از تفاله گزنه، فضولات پرندگان دریایی، شاخ حیوان و نیترولایم (nitrolime) به خاک اضافه کرد. عصاره گزنه را نیز می‌توان مستقیم در برگ‌ها اسپری کرد.
کنترل شیمیایی
کمبود نیتروژن خاک را می توان با دادن کودهای اوره، نیترات یا آمونیوم برطرف کرد. نیتروژن یکی از ترکیبات کودهای پایه می باشد و همراه با پتاسیم و فسفر به مصرف می‌رسد (کودهای N-P-K) کودهای مختلفی در بازار موجود می‌باشند که کاربرد آنها توصیه می‌شود و مقدار مصرف به نوع خاک و مرحله رشد گیاه بستگی دارد.
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از کمبود نیتروژن:Ø بررسی pH (اسیدیته) خاک و آهک دهی برای دستیابی به محدوده بهینه.
Ø زهکشی مناسب زمین و اجتناب از آبیاری بیش از حد.
Ø مصرف بیش از نیاز کودها سبب خارج شدن عناصرغذایی کم‌مصرف ( میکرو) از دسترس گیاه می شود.
Ø آبیاری منظم گیاهان در هنگام خشکی.
Ø استفاده از مواد ارگانیک مانند کودهای حیوانی و مالچ گیاهی و کمپوست.